Podatek akcyzowy na tle innych form opodatkowania konsumpcji

Podatek akcyzowy jest podatkiem pośrednim nakładanym na niektóre wyroby konsumpcyjne,
dlatego teŜ określany jest jako podatek od spoŜycia. W porównaniu z podatkiem
obrotowym podatek akcyzowy nakładany jest tylko na niektóre rodzaje towarów. Z tego
względu stanowi on selektywny podatek obrotowy. Podstawowym jego celem jest ograniczenie
konsumpcji tych dóbr ze względu na ich szkodliwość zdrowotną, bądź teŜ wyczerpywanie
się ich rezerw. Podatek akcyzowy, z reguły, zaliczany jest do kategorii podatków
konsumpcyjnych stosowanych zarówno w państwach rozwijających się, jak i państwach o
wysokim poziomie rozwoju gospodarczego. Występuje on obok podatków obrotowych lub
podatków od wartości dodanej. Jako specjalny podatek konsumpcyjny jest w pełni przerzucany
na konsumentów. Konstrukcja tego podatku – od 1993 roku – była wielokrotnie zmieniana,
gdyŜ przyjęto metodę ewolucyjnego zbliŜania polskich rozwiązań w zakresie akcyzy
do standardów obowiązujących w państwach Unii Europejskiej.
Od dnia 1 maja 2004 r. Polska, stając się państwem członkowskim Unii Europejskiej,
związana jest normami prawa wspólnotowego, które dotyczą między innymi takŜe problematyki
opodatkowania podatkiem akcyzowym. W tym zakresie pierwsze konkretne działania
rozpoczęły się wraz z podpisaniem 16 grudnia 1991 roku Układu Europejskiego. Dokument
ten zobowiązał polskie władze do podjęcia równieŜ wszelkich działań mających na
celu zapewnienie zgodności naszego ustawodawstwa z przepisami wspólnotowymi. Wprowadzenie
przepisów regulujących opodatkowanie akcyzami na poziome Wspólnoty Europejskiej
uwydatniło róŜnice między podatkiem akcyzowym, a innymi formami opodatkowania
konsumpcji. Aktualny stan prawodawstwa wspólnotowego wyklucza jednorodne
pojmowanie ceł i akcyz. Celem niniejszej publikacji jest ukazanie pozycji podatku akcyzowego
na tle innych form opodatkowania konsumpcji, a zwłaszcza w odniesieniu do podatku
obrotowego jakim jest podatek VAT.

Pełny tekst (pdf)

[1] Adam Z., Podatki i opłaty w kapitalizmie, Ekonomista nr 4-6 z 1963 r.

 [2] BudŜet państwa i prawo budŜetowe (ujęcie prawno -historyczne), Kancelaria Sejmu Biuro

Studiów i Ekspertyz, Wydział Opinii Prawnych, Raport nr 182, listopad 2000, s. 4 [za:]

R. Rybacki, Nauka skarbowości, Warszawa 1935

[3] Ciechanowska E.(red.), Jakie zmiany wprowadziła nowa ustawa o podatku akcyzowym, e-

Poradnik Gazety Prawnej, Warszawa 2009

[4] Dolata S., Podstawy wiedzy o polskim systemie podatkowym, Wyd. 2, LEX a Wolters Kluwer

business, Warszawa 2011

[5] Dzwonkowski H, Prawo podatkowe, 2. wydanie, C.H.Beck, Warszawa 2012

[6] Famulska T., VAT jako instrument polityki fiskalnej w warunkach kryzysu gospodarczego [w:]

Nowe zarządzanie finansami publicznymi w warunkach kryzysu, pod red. S. Owsiaka, PWE,

Warszawa 2011

[7] Gomułowicz A., Małecki J., Podatki i prawa podatkowe, Wyd. LexisNexis, Warszawa 2010

[8] Gorgol A., Podatek akcyzowy, [w:] Prawo podatkowe, część ogólna i szczegółowa pod red.

W. Wójtowicz, Wyd. Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz – Lublin 2005

[9] Jaśkiewicz J., Podatki konsumpcyjne, [w:] System instytucji prawno-finansowych PRL, T. III,

Instytucje budŜetowe, Ossolineum, Wrocław 1985

[10] Kałka M., Kieniewicz U., Podatek akcyzowy, Komentarz 2011, Oficyna Wydawnicza Unimex,

Wrocław 2011

[11] Kuzińska H., Rola podatków pośrednich w Polsce, Wyd. WSPiZ im. Leona Koźmińskiego,

Warszawa 2002

[12] Krajewska A., Podatki w Unii Europejskiej, PWE, Warszawa 2010

[13] Lasiński-Sulecki K., Prawna regulacja akcyzy w europejskim prawie wspólnotowym, Wyd.

Adam Marszałek, Toruń 2007

[14] Maruchin W., System podatkowy, Wizja Press & IT, Warszawa 2011

[15] Mastalski R., Prawo podatkowe, 7. wydanie, Wy. C.H.Beck, Warszawa 2012

[16] Mączyński D., Podatek akcyzowy w prawie polskim i europejskim: komentarz, C.H. Beck,

Warszawa 2004

[17] Nowe przepisy dotyczące podatku akcyzowego i ich wpływ na działalność gospodarczą,

Taxnewsletter Miesięczny Biuletyn Podatkowy KPMG Polska, lipiec 2004

[18] Ofiarski Z., Prawo podatkowe, Wyd. LexisNexis, Warszawa 2008

[19] Oręziak L., Konkurencja podatkowa i harmonizacja podatków w ramach Unii Europejskiej.

Implikacje dla Polski, Wyd. WSHiP w Warszawie, Warszawa 2007

[20] Orłowski T., Nowy Leksykon Ekonomiczny, Oficyna Wydawnicza Graf-Pukt, Warszawa 1998

[21] Pukała R., Ubezpieczenie jako narzędzie ograniczenia ryzyka działalności przedsiębiorstwa

[w:] Эффективное управление предприятием и регионом, Сборник научных статей,

Гродненский государственный университет им. Янки Купалы, Гродно, 2011

[22] Pukała R., Zarządzanie ryzykiem przedsiębiorstwa w warunkach recesji w K. Kaszuba (red.)

Podkarpackie przedsiębiorstwa po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej, MIG, Rzeszów

2010

[23] PWN Biznes, www.bznes.pwn.pl (stan na dzień 28.10.2012 r.)

[24] Sławińska T., Przedmiot opodatkowania w podatku akcyzowym, STUDIA IURIDICA

XL/2002

[25] Sowa B., Zakres dostosowania polskich podatków pośrednich do prawa UE ze szczególnym

uwzględnieniem podatku akcyzowego, [w:] Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej

nr 226, Rzeszów 2006

[26] Taylor E., Potyka Skarbowa i system podatkowy Rzeczypospolitej Polskiej, WSH w Poznaniu,

Poznań 1929

[27] Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r., nr 16, poz. 93, ze zm.).

[28] Ustawa z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (t.j. Dz. U. z 2011 r., Nr 108, poz.

626, z późn. zm.)

[29] Wojtowicz W., Podatki państwowe [w:] Zarys finansów publicznych i prawa finansowego,

W. Wojtowicz (red.),Wolters Kluwer Polska- Lex, Warszawa 2011

 [30] Wolański R., Istota podatku [w:] System podatkowy w Polsce, Wyd. Oficyna a Wolters Kluwer

business, Warszawa 2009

[31] Zamkowska S., MęŜyk A., ObciąŜenia finansowe przedsiębiorstw transportu drogowego

w Polsce w aspekcie wspólnego rynku UE [w:] Podatki w Unii Europejskiej. Harmonizacja

czy konkurencja podatkowa?, pod red. S.I. Bukowskiego, M. Pypecia, Politechnika Radomska,

Radom 2007.