POSTRZEGANIE ZAGROŻEŃ W SYSTEMACH BEZPIECZEŃSTWA ORGANIZACJI

Inspiracją do podjęcia tematu było załamanie na rynkach ekonomicznych w latach
2008–2010, gdzie prowadzone z pewnego dystansu czasowego analizy i obserwacje wskazują, że kryzys ten zaczął w sposób utajony rozwijać się już na wiosnę 2007 roku
i wtedy wygenerowane zostały pierwsze jego symptomy, które jednakże przez wielu zostały zignorowane lub po prostu niedostrzeżone. Artykuł podejmuje problem skuteczności postrzegania zagrożeń w systemach bezpieczeństwa organizacji, który objawia się najczęściej albo niedostrzeżeniem w porę ważnych sygnałów, albo odwrotnie, nadaniu zbyt dużej wagi sygnałom mało istotnym. Stwierdzono, że możliwości poprawy sytuacji należy szukać w lepszym zrozumieniu w procesów postrzegania sygnałów ostrzegawczych. Celem artykułu jest przedstawienie modelu interpretacji pojęcia zagrożenie, umożliwiającego bardziej skuteczne postrzeganie sygnałów ostrzegawczych, a także opracowanie skutecz-
niejszej metodologii ich odczytu i rozpoznania. Podjęte w opracowaniu analizy znajdują się na pograniczu kilku dziedzin naukowych: psychologii poznawczej, neurobiologii, filozofii umysłu, czy też semiologii. Zastosowane w pracy metody naukowe, to metoda analizy
i krytyki piśmiennictwa, metoda analizy i konstrukcji logicznej oraz metody heurystyczne: metoda „nowego spojrzenia” i metoda przeniesienia analogicznego. W metody te włączono metody wnioskowania, dedukcyjnego połączone z indukcją enumeracyjną. Rezultatem przeprowadzonych prac jest przedstawienie własnej koncepcji interpretacji pojęcia zagrożenia, jak również modeli cząstkowych: modelu rozwoju zagrożenia, modelu wy-
miarów zagrożenia i modelu sygnału ostrzegawczego. Problem ten podjęto na podstawie obserwacji własnych organizacji gospodarujących, głównie przedsiębiorstw, ale może on być aktualny w innych obszarach, jak na przykład w zarządzaniu kryzysowym. Artykuł sugeruje identyfikacji obszaru naukowego, obejmującego szeroko pojętą percepcję sygnałów o zagrożeniach, który może warto byłoby rozwinąć od strony teoretycznej, jak również od strony badawczej.

Pełny tekst (pdf)

1. Arrow K.J., Eseje z teorii ryzyka, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1979.
2. Buczyńska H., Peirce, Wiedza Powszechna, Warszawa 1966.
3. Ćwik B., Skuteczność rozpoznania sygnałów o zagrożeniach – aspekty teorii znaków [w:] Współczesne wyzwania nauk społecznych i ekonomicznych, red. J. Żylińska, I. Przychocka, M. Filipowska-Tuthill, Uczelnia Techniczno-Handlowa im. Heleny Chodkowskiej
   w Warszawie, Warszawa 2016.
4. Ćwik B., Postrzeganie sygnałów ostrzegających organizację w sytuacjach niedeterministycznych, WAT, Warszawa 2017.
5. Dąbska I., Wprowadzenie do starożytnej semiotyki greckiej, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1984.
6. Dutton J.E., Fahey L., Narayanan V.K., Toward Understanding Strategic Issue Diagnosis, „Strategic Management Journal” 1983, Vol. 4, No. 4.
7. Herbig P., Milewicz J., Market Signaling – a Review, „Management Decision” 1996,
   Vol. 34, No. l.
8. Hiltunen E., Weak Signals in Organizational Futures Learnig, Aalto University School
   of Economics, Aalto Print, Aalto 2010.
9. Jajuga K., Zarządzanie ryzykiem, PWN, Warszawa 2007.
10. Janik P., Koncepcja przekonania w ujęciu semiotyczno-pragmatycznym: Charles S.
    Peirce, Wydawnictwo WAM, Kraków 2011.
11. Strelau J., Różnice indywidualne: historia, determinanty, zastosowania, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, Warszawa.
12. Ślachcińska E., Kopczewski M., Ochrona i odporność kluczowych zasobów infrastruktury krytycznej [w:] Paradygmaty badań nad bezpieczeństwem, Zarządzanie krytyczne
    w teorii i praktyce, red. M. Kopczewski, I. Grzelczak-Miłoś, M. Walachowska, Poznań 2013.
13. Świerszcz K., Poznanie naukowe wobec problemów rozwoju gospodarczo-cywiliza-
    cyjnego, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie”, t. XIII, z. 3, SAN, Warszawa 2012.