KLASTROWY PRODUKT TURYSTYCZNY JAKO WYZWANIE STRATEGICZNE W ZARZĄDZANIU KLASTREM TURYSTYCZNYM

Artykuł koncentruje się na problematyce klastrowego produktu turystycznego, postrze-
ganego współcześnie jako wyzwanie strategiczne w zarządzaniu klastrem turystycznym
w Polsce. W dwóch jego częściach w sposób syntetyczny przedstawiono zakres aktywności klastrów turystycznych, a także istotę i znaczenie klastrowego produktu turystycznego.
W oparciu o wyniki analizy literatury przedmiotu i danych zastanych wykazano, że klastry turystyczne można traktować jako element procesów rozwojowych w gospodarce na poziomie makro, mezo i mikro. Ich aktywność pozwala bowiem z jednej strony na zaspokajanie różnorodnych potrzeb i oczekiwań turystów, a z drugiej na wzmacnianie konkurencyjności gospodarki. Stwarzają one dogodne warunki dla mikro, małych i średnich podmiotów gospodarki turystycznej, których dotychczasowy potencjał strategiczny był mało konkurencyjny. Pozwalają przezwyciężać słabości polskiej turystyki, związane z jakością usług turystycznych, bazą noclegową, rozproszoną ofertą turystyczną, czy ze stopniem wykorzystania potencjału sektora turystyki. Ponadto sprzyjają rozwojowi zrównoważonej gospodarki opartej na wiedzy oraz zapewnieniu spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej, reprezentując specyficzną formę partnerstwa terytorialnego, regionalnej i sektorowej współpracy,
a niekiedy nawet międzyregionalnej i międzysektorowej.

Jednocześnie w artykule podkreślono, że rozwój klastrów turystycznych wymaga sprawnego zarządzania i wymiernego wsparcia kluczowych interesariuszy m.in. władz publicznych
i inwestorów. Aby mogły dostarczać optymalne korzyści (wartość dodaną) dla swych interesariuszy wewnętrznych i zewnętrznych na danym terytorium ich zakorzenienia niezbędne jest wpierw opracowanie odpowiednio zintegrowanego klastrowego produktu turystycznego, a następnie elastyczne oferowanie go klientom (turystom). Współpraca w tym obszarze koordynatora i członków klastra, m.in. lokalnego biznesu, podmiotów sektora B+R i instytucji otoczenia biznesu, zwiększa szansę na pomyślność tego przedsięwzięcia. Fundamentem klastrowego produktu turystycznego jest bowiem połączenie jego jakości i innowacyjności ze specyficznymi cechami regionu zakorzenienia klastra, w tym walorami przyrodniczymi oraz wielowymiarowym dziedzictwem kulturowo-historycznym.

Pełny tekst (pdf)

[1]           Borkowska-Niszczota M., Tourism clusters in Eastern Poland – analysis of selected
aspects of the operations, “Procedia – Social and Behavioral Sciences” 2015, Vol. 213,
s. 957–964.

[2]           Borkowska-Niszczota M., Wpływ klastrów turystycznych na rozwój i konkurencyjność regionów, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Ekonomiczne Problemy Turystyki” 2015, nr 2 (30), s. 145–164.

[3]           Brambert P., Zieliński A., Atrakcje a możliwości rozwoju klastra turystycznego na przykładzie południowo-wschodniej części regionu świętokrzyskiego, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2017, nr 473, s. 107–116.

[4]           Buczyńska G., Frączek D., Kryjom P., Raport z inwentaryzacji klastrów w Polsce w 2015, PARP, Warszawa 2016.

[5]           Burzyński T., Dryglas D., Cembruch-Nowakowski M., Łańcuch wartości w turystyce oparty na wiedzy [w:] Konsument na rynku turystycznym w gospodarce opartej na wiedzy i informacji, red. T. Burzyński, Wydawnictwo Górnośląskiej Wyższej Szkoły Handlowej
w Katowicach, Katowice 2005.

[6]           Dębski M., Klaster jako czynnik rozwoju konkurencyjności destynacji turystycznej, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie” 2014, t. XV, z. 4, cz. 3, s. 51–66.

[7]           Firlej K., Rożek A., Korzyści z klasteringu transgranicznego jako innowacyjnej formy rozwoju usług turystycznych na obszarach przygranicznych Polski Południowo-Wschod-
niej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie” 2012, nr 891,
s. 31–51.

[8]           Gardiner S., Scott N., Successful tourism clusters: passion in paradise, “Annals of Tourism Research” 2014, No. 46, s. 171–173.

[9]           Gardzińska A., Mańkowski T., Międzynarodowy morski klaster turystyczny jako narzędzie wspierające rozwój turystyki morskiej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Ekonomiczne Problemy Turystyki” 2013, nr 4 (24), s. 9–21.

[10] Howaniec H., Kurowska-Pysz J., Klaster jako instrument rozwoju polsko-słowackiej współpracy transgranicznej, Wyższa Szkoła Biznesu w Dąbrowie Górniczej, Dąbrowa Górnicza 2014.

[11] http://klasteraktywnejturystyki.pl (dostęp: 1.08.2017 r.).

[12] http://praca.wrotapodkarpackie.pl/index.php/32-turystyka/76-szlak-kulinarny-
-podkarpackie-smaki (dostęp: 1.08.2017 r.).

[13] http://rzeszow.wyborcza.pl/rzeszow/7,34962,22342165,szlak-kulinarny-podkarpackie-smaki-doceniony-jest-jednym-z.html (dostęp: 8.09.2017 r.).

[14] http://www.karr.pl/turystyka/karkonosko-izerski-klaster-turystyczny (dostęp: 1.08.2017 r.).

[15] http://www.klasterturystyczny.pl (dostęp: 1.08.2017 r.).

[16] http://www.perlagalicji.pl/przemyski-klaster-turystyczny (dostęp: 1.08.2017 r.).

[17] http://www.podkarpackiesmaki.pl/pl/kulinaria-podkarpackie/aktualnosci/art816,szlak-kulinarny-podkarpackie-smaki.html (dostęp: 1.08.2017 r.).

[18] http://www.procarpathia.pl/pl/karpacki_klaster_turystyczny/ (dostęp: 1.08.2017 r.).

[19] http://www.szlakpodkarpackiesmaki.pl (dostęp: 1.08.2017 r.).

[20] Januszewska M., Nawrocka E., Klaster jako narzędzie kreowania regionalnych innowacji w turystyce, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2008,
nr 29, s. 95–105.

[21] Kaliszczak L., Klaster turystyczny jako innowacyjna forma polsko-ukraińskiej współpracy trans granicznej, „Przedsiębiorstwo i Region” 2009, nr 1, s. 97–106.

[22] Klemens B., Derlukiewicz N., Rola struktur klastrowych w rozwoju miast w perspektywie 2020 (aspekt turystyczny), „Studia Miejskie” 2014, t. 16, s. 19–35.

[23] Klemens B., Inicjatywy i klastry turystyczne oraz ich wpływ na rozwój regionu [w:] Przegląd nauk stosowanych, red. B. Solga, Oficyna Wydawnicza Politechniki Opolskiej, Opole 2016.

[24] Kołodziejczak A., Inicjatywy klastrowe jako narzędzie regionalnego rozwoju turystyki, „Studia Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju Polskiej Akademii Nauk” 2016, t. CLXXII, s. 137–148.

[25] Kusa R., Uwarunkowania rozwoju klastrów turystycznych [w:] Zarządzanie organizacjami w gospodarce opartej na wiedzy, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń 2008.

[26] Leśniak M., Wrona E., Kapitał ludzki przedsiębiorstw w klastrach turystycznych w Polsce, „Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stetinensis” 2016, nr 324 (82),
s. 57–68.

[27] Maciąg J., Jakość sieciowego produktu turystycznego – definiowanie, wymiary i cechy jakościowe, „Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego
w Katowicach” 2015, nr 215, s. 40–56.

[28] Misztal A., Rola euroregionów w rozwoju inicjatyw klastrowych, „Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Organizacja i Zarządzanie” 2017, nr 100, s. 303–315.

[29] Piotrowski M., Standardy zarządzania klastrem, PARP, Warszawa 2014.

[30] Pisarek M., Lechowska J., Znaczenie klastra Podkarpackie Smaki w rozwoju regionalnej turystyki kulinarnej, „Studia Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju Polskiej Akademii Nauk” 2015, tom CLXII, s. 224–242.

[31] Połomska-Jasienowska A., Transgraniczne klastry jako forma współdziałania gospodarczego na pograniczu, „Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach” 2016, nr 255, s. 176–185.

[32] Rapacz A., Rola klastrów w kształtowaniu struktury i jakości produktu turystycznego regionu, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2008, nr 29,
s. 106–117.

[33] Roman M., Klastry jako forma współdziałania w działalności turystycznej, „Zarządzanie i Finanse” 2013, t. 11, nr 1, cz. 3, s. 309–320.

[34] Roman M., Wpływ klastrów turystycznych na innowacyjność gospodarki turystycznej, “Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania Uniwersytetu Szczecińskiego” 2017, nr 48/3, s. 45–59.

[35] Roman M., Zawadka J., Klaster okopski jako forma innowacyjnych działań w agroturystyce, [w:] Gospodarka polska po 20 latach transformacji, red. S. Pangsy-Kania,
G. Szczodrowski, Wydawnictwo Instytutu Wiedzy i Innowacji, Warszawa 2009.

[36] Sala K., Clusters as a form of cooperation and innovation on the example of the Bieszczady Cross-Border Tourism Cluster, “The Malopolska School of Economics in Tarnow Research Papers Collection” 2016, Vol. 32, no. 4, s. 87–96.

[37] Sikora K., Klastry turystyczne szansą rozwoju mikroregionów, „Zarządzanie i Finanse” 2012, Vol. 10, nr 1, cz. 2, s. 55–66.

[38] Skała M., Szpara K., Rola klastrów w promocji i rozwoju turystyki na przykładzie Innowacyjnego Klastra Zdrowie i Turystyka Uzdrowiska Perły Polski Wschodniej [w:] Rola organizacji pozarządowych w rozwoju i promocji turystyki, red. B. Sawicki, A. Nizioł, M. Obodyński, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2012.

[39] Skowronek E., Klaster jako forma współpracy w turystyce, „Europa Regionum” 2015,
t. XXIV, s. 129–140.

[40] Słomińska-Okła M., Klastry determinantą innowacyjności regionów w Polsce i na Ukrainie [w:] Wschód i Zachód w wymiarze globalnym, red. M. Miłek, D. Wilk-Jakubowski, R. Brzoza, Wydawnictwo Stowarzyszenia Współpracy Polska-Wschód, Kielce 2012.

[41] Staszewska J., Klaster perspektywą dla przedsiębiorców na polskim rynku turystycznym, Difin, Warszawa 2009.

[42] Szwinta P., Możliwości rozwoju transgranicznych klastrów turystycznych w Polsce, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2015, nr 392, s. 138–146.

[43] Zbroja Z., Szlak wodny Berlin–Szczecin–Bałtyk – szansą dla regionu transgranicznego, http://www.pomerania.org.pl/files/site/149__szlak_bszb.-1.pdf (dostęp: 12.08.2017 r.).