ZASIŁEK DLA BEZROBOTNYCH DETERMINANTĄ PRACY NIEREJESTROWANEJ W ŚWIETLE BADAŃ WŁASNYCH

Zasiłek dla bezrobotnych jest świadczeniem mającym z jednej strony zapewnić utrzymanie
dotychczasowej stopy życiowej beneficjenta, a z drugiej motywować go do aktywnego poszukiwania
nowego zatrudnienia. W literaturze przedmiotu można spotkać się z poglądem, że
zbyt niski poziom świadczenia zmusza bezrobotnych do dorabiania w szarej strefie ze względu
na niewystarczający poziom środków pieniężnych otrzymywanych w ramach pomocy.
Z kolei wskazuje się także, że zbyt wysoki poziom zasiłku lub zbliżony do płacy minimalnej
może zachęcać do przepracowywania wymaganego, ustawowego okresu uprawniającego do
poboru świadczenia i równoczesnego dorabiania „na czarno”.
W opracowaniu przedstawiono poziom zasiłku dla bezrobotnych oraz zakres pracy nierejestrowanej
w Polsce i wybranych krajach w latach 1999-2014. Na podstawie danych statystycznych
w oparciu o metodę regresji liniowej zbadano zależność pomiędzy maksymalną
wysokością zasiłku przyznawanego bezrobotnym a zakresem pracy nierejestrowanej w Polsce
i wybranych krajach. Zaprezentowano także fragmenty własnych badań ankietowych z lat
2007-2015 obejmujących problematykę szarej strefy, w tym nieewidencjonowanej aktywności
rynku pracy. W artykule starano się ocenić oddziaływanie wysokości świadczenia dla bezrobotnych
na ich skłonność do podejmowania nierejestrowanego zatrudnienia.
W przeprowadzonej analizie statystycznej wykazano, że wysokość świadczenia otrzymywanego
przez osoby bezrobotne w Polsce w latach 1999–2014 wpływa na zakres pracy nierejestrowanej
obliczanej metodą MIMIC (Multiple Indicators Multiple Causes). Wysokość zasiłku
w ponad 80% determinuje zakres podejmowanej pracy w szarej strefie. Natomiast ze
względu na zróżnicowany sposób wyliczania kwoty przysługującego zasiłku nie wykazano
zależności statystycznej między wysokością badanego świadczenia a zakresem pracy nierejestrowanej
w wybranych krajach europejskich.
Badania ankietowe przeprowadzane na próbie celowej około tysiąca gospodarstw domowych
także nie rozstrzygnęły jednoznacznie kwestii wysokości zasiłku motywującego bądź
zmuszającego do podejmowania pracy nielegalnej. Sama wysokość świadczenia nie jest jedyną
determinantą.

Pełny tekst (pdf)

[1] Arbeitslosengeld 1 Rechner, www.brutto-netto-rechner.info.
[2] Bednarski M., Kokoszczyński R., Nieoficjalna gospodarka i jej społeczne następstwa, „Ekonomista”
1988/3–4, s. 702–703.
[3] Bilans Kapitału Ludzkiego, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Uniwersytet Jagielloński,
Warszawa 2013.
[4] Fridman E., Johnson S., Kaufmann D., Zoido-Labton P., Dodging the grabbing hand: The
determinants of unofficial activity in 69 countries, „Journal of Public Economics” 76/4 (2000).
[5] Gaudemet P., Finanse publiczne, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2000,
s. 575 i n.
[6] Gutmann P.M., The Subterranean Economy, „Financial Analysts Journal” 1977/33.
[7] Jobseeker’s Allowance (JSA), 2015, www.gov.uk.
[8] Johnson S., Kaufmann D., Zoido-Labton P., Corruption, public finances and the unofficial
economy, The World Bank, Washington 1998.
[9] Komisja Europejska, Komunikat Prasowy, Bruksela, 9 kwietnia 2014 r., w sprawie skuteczniejszego
zapobiegania pracy nierejestrowanej i zniechęcania do niej, http:// Europa.
eu/rapie/Press-release_IP-14-387.
[10] Mateman S., Renooy P.H., Undeclared Labour in Europe: Towards an Integrated Approach
of Combating Undeclared Labour, Regoiplan, Amsterdam 2001.
[11] Mróz B., Gospodarka nieoficjalna w systemie ekonomicznym, Szkoła Główna Handlowa,
Warszawa 2002, s. 42.
[12] Rachunki narodowe wg sektorów i podsektorów instytucjonalnych w latach 2007–2011, Studia
i analizy statystyczne, GUS, Warszawa 2013.
[13] Rachunki narodowe wg sektorów i podsektorów instytucjonalnych w latach 2009–2012, Studia
i analizy statystyczne, GUS, Warszawa 2014.
[14] Schneider F., Size and Development of the Shadow Economy of 31 European and 5 other
OECD Countries from 2003 to 2013, www. uni-linz.ac.at, 2013.
[15] Schneider F., The shadow economies of Western Europe, „Journal of the Institute of Economic
Affairs”, 17/3 (1997).
[16] Shneider F., The Size of the Shadow Economies of 145 Countries all over the World, First
Results over the Period 1999 to 2003, „IZA, Discussion Paper” 2004/1431.
[17] Schneider F., Raczkowski K., Mróz B., Shadow economy and tax evasion in the EU, „Journal
of Money Laundering Control” 18/1 (2015), s. 12.
[18] Tanzi V., Uses and abuses of estimates of the underground economy, „The Economic Journal”
109/456 (1999).
[19] The Unemployment Benefits Act (WW), www. Iamexpat.nl.
[20] Thomas J.J., Informal Economic Activity, LSE, Handbooks in Economics, Harvester Wheatsheaf,
London 1992.
[21] Unemployment benefits 2015, National Social Security Institute, www.nssi.bg.
[22] Unemployment benefits, Public Employment Service Austria (AMS), www.ams.at.
[23] Unemployment Benefits, www.nav.no.
[24] Wie hoch ist der Hartz IV – Regelsatz ab dem 01.01.2015?, Sozialrecht, 2014,
www.refrago.de.
[25] Your social security rights in Grece, Employment, Social and Inclusion, European Commission,
2013, http://ec.europa.eu; OAED Unemployment Benefits in Greek, www.oaed.gr.
[26] Your social security rights in Romania, Employment, Social and Inclusion, European Commission,
2013, http://ec.europa.eu; U.S. Social Security Administration, www.ssa.gov.
[27] Zarychta H., Szara strefa rynku pracy w Polsce, cz. I., „Praca i Zabezpieczenia Społeczne”
1993/12, s. 11.