OPERACJE POKOJOWE NATO

Zachodząca na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych minionego stulecia
transformacja systemu społeczno-politycznego wywarła konieczność przedefiniowania
przeznaczenia NATO, ze względu na potrzebę szybkiej reakcji na zagrożenia bezpieczeństwa
oraz trudności w rozwiązywaniu sytuacji konfliktowych za pomocą środków dyplomatycznych
i politycznych. Świat na przełomie wieków nie okazał się wolny od kryzysów i wojen.
W pierwszej części artykułu przedstawiono kształtowanie się teorii, a następnie praktyki
działań pokojowych realizowanych w formie misji pokojowych, czyli realizację celów określonych
w akcie prawnym o charakterze międzynarodowym, jakim jest uchwalona przez
społeczność międzynarodową Karta Narodów Zjednoczonych. Praktyka stosowania postanowień
Karty w rozwiązywaniu sytuacji kryzysowych czy konfliktów zbrojnych z udziałem
kontyngentów wojskowych doprowadziła do ukształtowania się działań zwanych misjami lub
operacjami pokojowymi. W opracowaniu omówiono przyjęcie przez Sojusz obowiązków
wykraczających poza ramy konstytuującego organizację traktatu waszyngtońskiego.
W efekcie rozszerzenia zadań oraz zgody Sojuszu na prowadzenie misji poza terytorium
państw członkowskich NATO zdecydowanie wykroczyło poza typową działalność organizacji
zbiorowej samoobrony i zaczęło przyjmować rolę organizacji bezpieczeństwa zbiorowego.
Dotychczasowe uczestnictwo Wojska Polskiego w programie Partnerstwo dla Pokoju
(PdP), członkostwo w NATO oraz wypełnianie zobowiązań sojuszniczych głównie w walce
z rozprzestrzeniającym się światowym terroryzmem spowodowały użycie wydzielonych z SZ
RP związków taktycznych, oddziałów czy pododdziałów – podstawę prawną użycia jednostek
WP poza granicami kraju opisano w kolejnej części artykułu.

Pełny tekst (pdf)

[1] Allied Joint Operations Doctrine, AJP-01(A), MAS, Brussels 1998.
[2] Balcerowicz B., Rola Polski w NATO, Warszawa 1999.
[3] Baran M., Zabezpieczenie logistyczne Polskiego Kontyngentu Wojskowego w misji pokojowej
(na przykładzie KFOR), praca studyjna – maszynopis, AON, Warszawa 2003.
[4] Bąk T., Misje stabilizacyjne i operacje pokojowe metodą rozwiązywania konfliktów militarnych,
„Zeszyty Naukowe WSOWL” 163/1 (2012).
[5] Bąk T., Udział i sojusznicze współdziałanie żołnierzy WP w operacji pokojowej NATO
w Kosowie, AON, Warszawa 2002.
[6] Ciechański J., Wyciechowska I., Teoria pokoju a Organizacja Narodów Zjednoczonych,
Sprawy Międzynarodowe, „Akademia Dyplomatyczna” 1990/6.
[7] Czupryński A., Współczesna sztuka operacyjna, AON, Warszawa 2009.
[8] Doktryna Taktyczna Sił Lądowych ATP-35 (B), tłum. A. Szydłowski, Warszawa 1997.
[9] Gągor F., Paszkowski K., Międzynarodowe operacje pokojowe w doktrynie obronnej RP,
Warszawa 1998.
[10] http://www.nato.int/docu/other/pl/treaty-pl.htm.
[11] http://www.unic.un.org.pl/misje_pokojowe/globalne_bezpieczenstwo.php#zk.
[12] http://www.act.nato.int/.
[13] Hudyma P., Udział wojsk polskich w misjach zagranicznych o charakterze pokojowym i stabilizacyjnym,
w latach 1953–2008, praca doktorska – mps, Poznań 2011.
[14] Ivančík R., Jurčák V, Peace Operations of International Crisis Management, Ostrwiec
Świętokrzyski 2013.
[15] Jóźwiak A., Marcinkowski Cz., Wybrane problemy współczesnych operacji pokojowych, AON,
Warszawa 2002.
[16] Karta Narodów Zjednoczonych.
[17] Kinloch-Pichat S., International Peacekeeping, Disarmament and International Force:
A Circular Proposition, (Peacekeeping: evolution or extinction?), „Disarmament Forum”
2000/3.
[18] Kupiecki R., Stosunki Polska – NATO, [w:] Polska w NATO, red. R. Kupicki, M. Sielatycki,
CODN, Warszawa 2002.
[19] Machniak J.W., Dowodzenie w operacjach antykryzysowych i połączonych, AON, Warszawa
2003.
[20] Marszałek M., Operacje wsparcia pokoju według poglądów NATO, AON, Warszawa 1999.
[21] Mattelaer A., Wymagania dotyczące dowodzenia i kontroli w operacjach wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony, [w:] System planowania i dowodzenia misjami Unii Europejskiej.
Struktura, problemy, możliwości reform, red. M. Terlikowski, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych,
Warszawa 2011.
[22] Międzynarodowe prawo pokoju i bezpieczeństwa, red. L. Łukaszuk, AON, Warszawa 1999.
[23] Międzynarodowa solidarność. Operacje pokojowe ONZ, NATO i UE, red. J. Dobrowolska-
Polak, „IZ Policy Papers” 3/I (2009).
[24] Olak A., Labuzik M., Europska Unia. Vybrané Témy, Stowarzyszenie „Edukacja Nauka
Rozwój”, Ostrowiec Św. 2013.
[25] Piekarski B., Zabezpieczenie logistyczne jednostek SZ RP realizujących zadania w misjach
pokojowych, AON, Warszawa 1998.
[26] Popiuk-Rysińska I., Ewolucja operacji pokojowych Narodów Zjednoczonych po zimnej wojnie,
„Stosunki Międzynarodowe” 27/1 (2003).
[27] Pszenny W., Kryteria udziału Rzeczpospolitej Polskiej w sojuszniczych operacjach wspierania
pokoju, „Myśl Wojskowa” 2003/2.
[28] Rydzykowski J., Słownik ONZ, Wiedza Powszechna, Warszawa 2000.
[29] Skowroński A., Siły pokojowe i operacje utrzymania pokoju Organizacji Narodów Zjednoczonych,
AON, Warszawa 1997.
[30] Soja M., Stosunki UE-NATO w dziedzinie bezpieczeństwa europejskiego i obrony na przełomie
XX i XXI wieku, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2011.
[31] Solarz J., Doktryny militarne XX wieku, Avalon, Kraków 2009.
[32] Strategia bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej z 2014 r.,
mon.gov.pl/dokumenty/.
[33] Traktat Północnoatlantycki sporządzony w Waszyngtonie 4 kwietnia 1949 r., DzU 2000 nr 87,
poz. 970.
[34] Tuschhoff Ch., The impact of NATO’s Defense Planning and Force Generation of Member
States, [w:] NATO’s Post-Cold War Politics: The Changing Provision of Security, red.
S. Mayer, Basingstoke, Palgrave 2014.
[35] Wybrane problemy współczesnych operacji pokojowych, red. A. Jóźwiak, AON, Warszawa
2002.