BUDŻET ZADANIOWY JAKO NOWA METODA ZARZĄDZANIA FINANSAMI PUBLICZNYMI

Reaktywowany w Polsce w 1990 r. samorząd jest oparty na doświadczeniach samorządów
lokalnych Europy Zachodniej. Występujący podział zadań publicznych w powstałych
strukturach między organy administracji rządowej i samorządowej (województwa, powiaty
i gminy) pociąga za sobą także konieczność podziału dochodów publicznych.
Bez właściwie dokonanego podziału dochodów publicznych jednostki samorządu terytorialnego,
które w myśl konstytucji realizują istotną część zadań publicznych, mogą stać
się niezdolne do wykonania nałożonych na nich obowiązków. Obecnie samorządy działają
w szybko zmieniającym się środowisku, co zmusiło władze do efektywnego zarządzania
tymi jednostkami. W zarządzaniu tym szczególną rolę odgrywa zarządzanie finansami,
w którym znajdują odzwierciedlenie wszystkie decyzje podejmowane w jednostce samorządu
terytorialnego.
Należy podkreślić, że skuteczność, powodzenie oraz aktywność władz samorządowych
w rozwoju jednostki w dużym stopniu zależą od umiejętności, kwalifikacji i doświadczenia
władz samorządowych. Jednymi z ważniejszych narzędzi są między innymi możliwość
kształtowania budżetu gminnego, zarządzanie majątkiem komunalnym, możliwość planowania
w zakresie rozwoju lokalnego, możliwość wspierania sektora małej i średniej przedsiębiorczości.
Nieodzownym czynnikiem, katalizatorem rozwoju lokalnego są oczywiście
środki finansowe, stanowiące podstawę realizacji planowanych zadań. Planowanie
i realizacja wydatków ze środków publicznych to jedno z największych wyzwań związanych
z zarządzaniem publicznym. Podczas planowania należy wybrać najlepszą alokację
środków publicznych z uwzględnieniem zgłaszanych potrzeb społeczno-gospodarczych.
Celem niniejszego artykułu jest ukazanie budżetu zadaniowego jako nowej metody zarządzania
finansami publicznymi: począwszy od budżetu centralnego, a skończywszy na
budżetach najniższego szczebla. Szczególną uwagę zwrócono na cele i zadania budżetu, jak
również jego mierniki pozwalające na ocenę jego efektywności. Publikacja ma charakter
teoretyczny i odnosi się do analizy kwestii budżetu zadaniowego na gruncie finansów publicznych,
zwłaszcza w kontekście budżetu centralnego państwa.

Pełny tekst (pdf)

[1] Bartkowska-Nowak B., Nowak J., Webb J., Zarządzanie w gminie. Podręcznik doskonalenia
umiejętności kierowniczych, Brytyjski Fundusz Know-How – Fundusz Współpracy, Warszawa
1998.
[2] Budżet zadaniowy w Polsce. Reorganizacja z wydatkowania na zarządzanie pieniędzmi publicznymi,
red. T. Lubińska, Difin, Warszawa 2007.
[3] Chojna-Duch E., Polskie prawo finansowe. Finanse publiczne, Wydawnictwo Prawnicze
LexisNexis, Warszawa 2006.
[4] Domański K., Kozyra B., Szołno-Koguc J., Narzędzia efektywnego zarządzania – planowanie
zadań w układzie wieloletnim i rocznym, Brytyjski Fundusz Know How, Fundusz Współpracy,
Warszawa 2000.
[5] Dziekański P., Gospodarka finansowa powiatów województwa świętokrzyskiego w świetle
polskiego prawa i danych ekonomicznych, [w:] Ekonomiczne i organizacyjne instrumenty
wspierania rozwoju lokalnego i regionalnego. Przedsiębiorczość, instytucje wsparcia i gospodarka
finansowa, red. B. Filipiak, „Zeszyty Naukowe” 500, „Ekonomiczne Problemy Usług”
2008/21.
[6] Dziekański P., Wpływ polityki budżetowej jednostek samorządu terytorialnego na rozwój
regionu świętokrzyskiego, [w:] Konkurencyjność i innowacyjność regionów w warunkach globalizacji
i metropolizacji przestrzeni, red. J. Kot, Akademia Świętokrzyska w Kielcach, Wydział
Zarządzania i Administracji, Instytut Ekonomii, Kielce 2007.
[7] Jastrzębska M., Finanse jednostek samorządu terytorialnego, Wolters Kluwer Polska, Warszawa
2012.
[8] Kaczmarek M., Budżet zadaniowy jako sprawne narzędzie zarządzania finansami publicznymi,
http://uoo.univ.szczecin.pl/~~marcink/index- (dostęp: 2.06.2015).
[9] Kańduła S., Kijek I., Budżet zadaniowy w gospodarce jednostek samorządu terytorialnego,
„Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego” 2008/500.
[10] Kister A., Zdroja A., Budżet zadaniowy jako forma kontroli zarządzania finansami jednostki
samorządu terytorialnego na przykładzie jednostki oświatowej, „Zeszyty Naukowe WSEI,
Ekonomia” 5/2 (2012).
[11] Komunikat Ministra Finansów z 12 kwietnia 2010 r. w sprawie standardów definiowania
celów dla jednostek sektora finansów publicznych w zadaniowym planie wydatków na rok
2011 (DzUrz MF 2010, nr 5, poz. 22).
[12] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (DzU 1997, nr 78, poz. 483 ze zm.).
[13] Korolewska M., Budżet zadaniowy narzędziem realizacji polityki budżetowej, „Studia BAS”
23/3 (2010).
[14] Lubińska T., Strąk T., Lozan-Platonoff A., Będzieszak M., Budżet zadaniowy dla Polski –
efekty prac, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego” 2008/489.
[15] Malinowska-Misiąg E., Misiąg W., Finanse publiczne w Polsce, LexisNexis, Warszawa 2007.
[16] Ministerstwo Finansów, Budżet zadaniowy (e-szkolenie dla Grupy Strategicznej),
www.mf.gov.pl (dostęp: 2.06 2015).
[17] Olczak M., Budżet zadaniowy. Zalety i obawy, „Wspólnota” 2000/32.
[18] Olak A., Terytorialny marketing mix – produkt, cena, dystrybucja, promocja, [w:] A. Olak,
P. Dziekański, S. Pytka, Marketing Terytorialny – gmina i jej promocja, Multiprint, S.R.O,
Kośice–Ostrowiec–Zagnańsk 2014.
[19] Oleksyk P., Cele i mierniki w budżecie zadaniowym (Budżet zadaniowy – portal wiedzy),
www.budżet-zadaniowy.info (dostęp: 2.06.2015).
[20] Owsiak S., Budżet władz lokalnych, PWE, Warszawa 2002.
[21] Postuła M., Budżet zadaniowy w Polsce – osiągnięcia i wyzwania, Biuro Analiz Sejmowych
Kancelarii Sejmu, „Studia BAS” 33/1 (2013).
[22] Postuła M., Perczyński P., Budżet zadaniowy w administracji publicznej, Ministerstwo Finansów,
Warszawa 2010.
[23] Podstawka M., Dynowska J., Góralski P., Rudowicz E., Przygotowanie administracji rządowej
do sporządzania zadaniowego planu wydatków na rok 2008, Materiały szkoleniowe, Kancelaria
Prezesa Rady Ministrów, Warszawa 2007.
[24] Rozporządzenie Ministra Finansów z 18 maja 2007 r. w sprawie szczegółowego sposobu,
trybu i terminów opracowania materiałów do projektu ustawy budżetowej na rok 2008 (DzU
nr 94, poz. 628).
[25] Rozporządzenia Ministra Finansów z 9 maja 2008 r. w sprawie szczegółowego sposobu, trybu
i terminów opracowania materiałów do projektu ustawy budżetowej na rok 2009 (DzU 2008,
nr 249, poz. 537).
[26] Sawicka J., Rykowska J., Harmonizacja planowania strategicznego rozwoju z planowaniem
budżetowym [w]: Budżet zadaniowy jako nowoczesne narzędzie zarządzania gospodarką narodową,
red. A. Siedlecka, PSW, Biała Podlaska 2011.
[27] Sowa B., Budżet jednostki samorządu terytorialnego jako podstawa planowania przedsięwzięć
inwestycyjnych, [w:] Przedsiębiorczość. Uwarunkowania i przejawy w procesie funkcjonowania
samorządu terytorialnego, red. K. Jaremczuk, L. Kliszczak, W. Kalita, R. Kostelecki,
M. Kurek, W. Kuźniar, P. Niemczuk, B. Sowa, J. Strojny, Wyższa Szkoła Prawa i Administracji
w Przemyślu, Przemyśl–Rzeszów 2012.
[28] Sowa B., Gospodarka finansowa gminy-wybrane aspekty, [w:] Samorząd gminy w świetle
badań empirycznych, red. J. Posłuszny, Z. Czarnik, Wyższa Szkoła Prawa i Administracji,
Przemyśl–Rzeszów 2014.
[29] Szpringer Z., Budżet zadaniowy Polski w świetle doświadczeń międzynarodowych, Biuro
Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu, „Studia BAS” 33/1 (2013).
[30] Ustawa budżetowa na rok 2011. Uzasadnienie, t. II: Omówienie: wydatki państwa w układzie
zadaniowym, Rada Ministrów, Warszawa 2010.
[31] Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (DzU 2013, poz. 885 ze zm.).
[32] Uzasadnienie do projektu ustawy o finansach publicznych, Druk Sejmowy nr 1181.
[33] Uzasadnienie do ustawy budżetowej na rok 2009 w układzie zadaniowym, Rada Ministrów,
Warszawa 2008.