MOTYWACJE I BARIERY DZIAŁALNOŚCI EKOINNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORSTW W POLSCE

W artykule przedstawiono rozważania teoretyczne oraz wyniki badań empirycznych do-tyczących motywacji i barier podejmowania działalności ekoinnowacyjnej przez przedsię-biorstwa. W ramach studium literatury zidentyfikowano grupy czynników determinujących wprowadzanie ekoinnowacji oraz bariery ekoinnowacyjności. Przybliżono również wyniki dotychczasowych badań poruszających problematykę motywacji i barier ekoinnowacyjno-ści w Polsce.
Następnie zaprezentowano wyniki badań pierwotnych, przeprowadzonych na próbie 300 przedsiębiorstw działających w Polsce. Wykazały one, że najważniejszymi motywa-cjami wprowadzania ekoinnowacji są chęć poprawy wizerunku przedsiębiorstwa, możli-wość obniżenia kosztów prowadzonej działalności, a także obowiązujące regulacje ochrony środowiska. Największe znaczenie wśród barier podejmowania działalności ekoinnowacyj-nej mają: niepewny zwrot z inwestycji w ekoinnowacje lub zbyt długi okres zwrotu, brak finansowania zewnętrznego oraz brak środków finansowych w przedsiębiorstwie.
W analizie związków znaczenia przypisywanego przez przedstawicieli kierownictwa przedsiębiorstw poszczególnym motywacjom przyczyniającym się do wprowadzania eko-innowacji z poziomem ekoinnowacyjności badanych podmiotów wykazano, że szczególne znaczenie dla ekoinnowacyjności produktowej i procesowej mają dobrowolne zobowiązania i kodeksy ekologiczne. Na poziom ekoinnowacyjności produktowej w największym stopniu wpływają motywacje rynkowe, które równocześnie przyczyniają się do wprowadzania eko-innowacji procesowych. Obowiązujące i spodziewane regulacje ochrony środowiska wpły-wają przede wszystkim na wdrażanie ekoinnowacji procesowych.
Różnorodność zidentyfikowanych motywacji i barier działalności ekoinnowacyjnej wskazuje, że dla jej skutecznego stymulowania niezwykle ważne jest wykorzystywanie urozmaiconych bodźców oraz zdywersyfikowanego zestawu instrumentów wspierających wprowadzanie tego typu rozwiązań.

Pełny tekst (pdf)

[1] Attitudes of European entrepreneurs towards eco-innovation, Analytical report, Flash Euroba-rometer 315, The Gallup Organization, 2011.
[2] Cainellia G., Mazzanti M., Environmental innovations in services: Manufacturing-services integration and policy transmissions, „Research Policy” 42/9 (2013).
[3] de Medeiros J.F., Ribeiro J.L.D., Cortimiglia M.N., Success factors for environmentally sus-tainable product innovation: a systematic literature review, „Journal of Cleaner Production” 2014/65.
[4] del Río González P., The empirical analysis of the determinants for environmental technologi-cal change: A research agenda, „Ecological Economics” 68/3 (2009).
[5] del Río P., Tarancón Morán M.Á., Callejas Albiñana F., Analysing the determinants of envi-ronmental technology investments. A panel-data study of Spanish industrial sectors, „Journal of Cleaner Production” 2011/19.
[6] Działalność innowacyjna przedsiębiorstw w latach 2006–2009, Główny Urząd Statystyczny, Urząd Statystyczny w Szczecinie, Warszawa 2010.
[7] EIO, The Eco-Innovation Gap: An economic opportunity for business, Eco-Innovation Obser-vatory. Funded by the European Commission, DG Environment, Brussels 2012.
[8] Horbach J., Determinants of environmental innovation – new evidence from German panel data sources, „Research Policy” 37/1 (2008).
[9] Horbach J., Rammer Ch., Rennings K., Determinants of eco-innovations by type of environ-mental impact – The role of regulatory push/pull, technology push and market pull, „Ecologi-cal Economics” 2012/78.
[10] Kemp R., Pearson P., Final report MEI Project about measuring eco-innovation, UM-MERIT, Maastricht 2007.
[11] Kesidou E., Demirel P., On the drivers of eco-innovations: Empirical evidence from the UK, „Research Policy” 41/5 (2012).
[12] OECD, Fostering Innovation for Green Growth, OECD Green Growth Studies, OECD Pub-lishing, Paris 2011.
[13] OECD, Green Entrepreneurship, Eco-innovation and SMEs, Final Report, Centre for Entre-preneurship, SMEs and Local Development, 2013.
[14] Oltra V., Environmental innovation and industrial dynamics: the contributions of evolutionary economics, „DIME Working Papers Series on Environmental innovations” 2008/7.
[15] Potencjał małych i średnich przedsiębiorstw w dziedzinie kreowania nowych produktów inno-wacyjnych – rozwiązania proekologiczne, PARP, Warszawa 2009.
[16] Problemy oddziaływania małych i średnich przedsiębiorstw na środowisko. Opracowanie badania ankietowego przeprowadzonego w 2010 roku, Fundacja Partnerstwo dla Środowiska Program Czysty Biznes, Zakopane 2010.
[17] Reid A., Miedzinski M., Eco-innovation. Final report for sectoral innovation watch, Tech-nopolis Group, Mechelen 2008.
[18] Ryszko A., Proaktywność przedsiębiorstw w zarządzaniu środowiskowym, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2007.
[19] Seroka-Stolka O., Czynniki implementacji dobrych praktyk środowiskowych w małych i śred-nich przedsiębiorstwach, „Journal of Ecology and Health” 16/2 (2012).
[20] Stymulowanie technologii w kierunku zrównoważonego rozwoju: Plan działań Unii Europej-skiej w zakresie technologii środowiskowych, Komunikat Komisji dla Rady i Parlamentu Euro-pejskiego (COM (2004) 38 wersja ostateczna), Bruksela 2004.
[21] Woźniak L., Woźniak M., Wdrożenie orientacji ekoinnowacyjnej w małej i średniej firmie – wnioski i rekomendacje, [w:] Ekoinnowacje w praktyce funkcjonowania MŚP, red. L. Woź-niak, J. Strojny, E. Wojnicka, PARP, Warszawa 2010.