OGRANICZENIE SAMODZIELNOŚCI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO W STANACH NADZWYCZAJNYCH – WYBRANE PROBLEMY

W artykule dokonano analizy regulacji normatywnych obejmujących procedurę wprowadzania stanów nadzwyczajnych (stanu wojennego, stanu wyjątkowego oraz stanu klęski żywiołowej) w Polsce oraz wynikających z tego konsekwencji i zmian w obszarze kompetencji, systemu oraz zasad działania organów administracji publicznej ze szczególnym uwzględnieniem ograniczenia samodzielności i niezależności zdecentralizowanego samorządu terytorialnego. Rozważania obejmują również zagadnienia związane z problemem funkcjonowania jednostek samorządu terytorialnego jako samodzielnych i niezależnych podmiotów prawa publicznego. Problematyka ta została poddana analizie na podstawie literatury przedmiotu oraz orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. W dalszej części opracowania skoncentrowano się na procedurze wprowadzania poszczególnych stanów nadzwyczajnych oraz konstytucyjnie określonych przesłankach ich wprowadzenia. Zasadnicza cześć artykułu obejmuje analizę zmian, jakie przewidział ustawodawca w zasadach funkcjonowania organów samorządu terytorialnego w czasie trwania każdego ze stanów nadzwyczajnych. Rozważania w tym obszarze skoncentrowano na poszczególnych przypadkach utraty konstytucyjnie gwarantowanej samodzielności jednostek samorządu terytorialnego oraz przewidzianej w ustawach o stanach nadzwyczajnych konstrukcji podporządkowania tych jednostek organom scentralizowanej administracji rządowej. W artykule omówiono wybrane przykłady regulacji, na mocy których wojewoda, jako terenowy organ administracji rządowej, uzyskuje uprawnienia do kierowania działaniami organów samorządu terytorialnego, a także uprawnienia do wprowadzenia w stosunku do jego organów nadzwyczajnych, personalnych środków nadzoru. Rozważania w tym obszarze mają charakter porównawczy i obejmują również postanowienia przepisów prawa regulujących zasady funkcjonowania administracji publicznej w warunkach standardowego funkcjonowania państwa, kiedy nie występują zagrożenia o charakterze szczególnym. Opracowanie kończą podsumowanie oraz wnioski będące efektem przeprowadzonej w artykule analizy.

Pełny tekst (pdf)

[1] Boć J., Decentralizacja, [w:] Administracja publiczna, red. A. Błaś, J. Boć, J. Jeżewski, Kolonia Limited 2003.
[2] Filipek J., Prawo administracyjne. Instytucje ogólne, Kraków 1995.
[3] Florjanowucz-Błachut P., Mikuli P., Regulacja stanów nadzwyczajnych w polskim prawie konstytucyjnym, [w:] Zarządzanie kryzysowe w samorządzie. Podstawy organizacyjno-prawne, red. A. Kurkiewicz, Warszawa 2008.
[4] Gapski M.P., Wpływ wprowadzenia stanu wojennego na relacje miedzy administracją rządową a samorządem, [w:] Bezpieczeństwo Polski. Historia i współczesność, red. L. Antonowicz, T. Guz, M. R. Pałubska, Lublin 2010.
[5] Miemiec M., Nadzór nad działalnością gminną, działalnością powiatu oraz działalnością samorządu województwa, [wPrawo administracyjne, :] red. Boć J., Wrocław 2007.
[6] Oleksiewicz I., Popek M., Ewolucja kompetencji wojewody – organu realizującego zadania z zakresu ochrony i bezpieczeństwa publicznego, [w:] Bezpieczeństwo i zagrożenia współczesnego świata, red. A. Olak, I. Oleksiewicz, Rzeszów 2008.
[7] Pieprzny S., Stany nadzwyczajne w Polsce a prawa i wolności obywatelskie, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Informatyki, Zarządzania i Administracji w Warszawie” 1/11 (2010).
[8] Polinceusz M., Więzi prawne wyznaczające granice kompetencji wojewody – organu realizującego zadania w zakresie ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego, [w:] Wspólna polityka bezpieczeństwa i obronności. Implikacje dla Polski, red. A. Letkiewicz, Z. Nowakowski, J. Rajchel, Warszawa 2011.
Ograniczenie samodzielności… 143
[9] Polinceusz M., Nadzór nad administracją publiczną, [w:] Administracja publiczna i prawo administracyjne w zarysie, red. M. Karpiuk, J. Kowalski, Warszawa–Poznań 2013.
[10] Popek M., Kompetencje wojewody w świetle nowej ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym – wybrane zagadnienia, Materiały III Międzynarodowej Konferencji Naukowej „Prawno-ekonomiczne i techniczne aspekty bezpieczeństwa w ruchu drogowym”, Rzeszów–Krasiczyn 27–30 maja 2007, Rzeszów 2007.
[11] Starościak J., Decentralizacja administracji publicznej, Warszawa 1960.
[12] Szreniawski J., Zarys nauki administracji, Lublin 2000.
[13] Ura E., Ura Ed., Prawo administracyjne, Rzeszów 2004.