KRYZYS DEMOGRAFICZNY I JEGO KONSEKWENCJE DLA RYNKU PRACY

Starzenie się społeczeństw europejskich, związane z drugim przejściem demograficznym, jest procesem powodującym w skali masowej trwałą, radykalną zmianę struktur wieku ludności. Mimo że Polska (na tle Europy) nadal jest krajem stosunkowo młodym demograficznie, w niedalekiej przyszłości będzie jednym z krajów demograficznie najstarszych. Konsekwencje zmian, których apogeum nastąpi w najbliższych dekadach, będą odczuwalne niemal we wszystkich dziedzinach życia społecznego i będą miały wpływ na kondycję makroekonomiczną kraju oraz na niemal wszystkie obszary działania państwa.
W niniejszym artykule omówiono zachodzące procesy oraz ich wpływ na sytuację na rynku pracy (znaczne zmniejszenie się podaży pracy, starzenie się zasobów pracy, wzrost obciążenia demograficznego ludnością w wieku poprodukcyjnym). Głównym celem artykułu jest przedstawienie wybranych propozycji rozwiązań, które mogą skutkować lepszym przystosowaniem rynku pracy do nowego porządku demograficznego. Przede wszystkim uwaga skoncentrowana jest na kwestii zwiększania aktywności zawodowej ludności poprzez zaktywizowanie grup społecznych, których potencjał jest wykorzystywany w niewystarczającym stopniu (kobiet, ludności wiejskiej, osób w wieku przedemerytalnym oraz osób niepełnosprawnych). Krótko omówiono również pozostałe działania, które – tworząc spójny system reform – mogą wpłynąć na zmniejszenie negatywnych skutków zmian demograficznych: skuteczna polityka rodzinna, zrównanie i dalsze przesunięcie wieku emerytalnego, skuteczna polityka migracyjna oraz działania pozwalające na przystosowanie się rynku pracy do starzejących się zasobów pracy.

Pełny tekst (pdf)

[1] The 2012 Ageing Report: Underlying Assumptions and Projection Methodologies, European Commission, „European Economy” 2011/4.
[2] Chmieliński P., Ludność wiejska na rynku pracy. Zarobkowanie, bezrobocie, przedsiębiorczość i praca za granicą w latach 2005–2011, Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Warszawa 2013.
[3] Gmurczyk J., Flexicurity w Danii i Polsce – wnioski i rekomendacje, Instytut Obywatelski, Warszawa 2012, http://www.instytutobywatelski.pl/wp-content/uploads/2012/10/Flexicurity_w-_Danii_i_Polsce.pdf (dostęp: 30.09.2013).
[4] Góra M., Skutki „śmierci” Świętego Mikołaja, „Forbes” 29.12.2011, http://www.forbes.pl/artykuly/sekcje/Oko-na-Polske/skutki--smierci--swietego-mikolaja,22879,1 (dn. 30.09.2013).
[5] Jóźwiak J., Demograficzne uwarunkowania rynku pracy w Polsce, [w:] Zeszyty demograficzne, część 1: Rynek pracy wobec zmian demograficznych, red. M. Kiełkowska, Instytut Obywatelski, Warszawa 2013.
[6] van de Kaa D.J., Europe’s Second Demographic Transition, „Population Bulletin” 42/1 (1987).
[7] Kiełkowska M., Wobec demograficznego kryzysu, „Instytut Idei” 2013/2
[8] Kiełkowska M., Wprowadzenie, [w:] Zeszyty demograficzne, część 1: Rynek pracy wobec zmian demograficznych, red. M. Kiełkowska, Instytut Obywatelski, Warszawa 2013.
[9] Labour Market Development in Europe 2012, European Commission, „European Economy” 2012/5.
[10] Lanzieri G., The greying of the baby boomers. A century-long view of ageing in European populations, Eurostat, „Statistics in focus” 2011/23.
[11] Poznańska D., System finansowania zatrudnienia osób niepełnosprawnych w Polsce. Wnioski dla efektywności finansów publicznych, Narodowy Bank Polski, „Materiały i Studia” 2003/157.
[12] Strzelecki P., Czy Polska jest skazana na spadek podaży pracy w przyszłości? – wyniki analizy wrażliwości założeń prognoz długookresowych, „Zeszyty Naukowe Instytutu Statystyki i Demografii SGH” 2012/24.
[13] Strzelecki P., Kotowska I.E., Rynek Pracy, [w:] Diagnoza Społeczna 2011. Warunki i jakość życia Polaków. Raport, Rada Monitoringu Społecznego, Warszawa 2011.
[14] Szatur-Jaworska B., Czy starzenie się ludności krajów UE może być szansą, czy musi być hamulcem rozwoju? Wystąpienia panelistów podczas II Kongresu Demograficznego, [w:] Polska w Europie – Przyszłość demograficzna, red. Z. Strzelecki, A. Potrykowska, Rządowa Rada Ludnościowa, Warszawa 2012.
[15] Sytuacja demograficzna Polski. Raport 2011–2012, Rządowa Rada Ludnościowa, Warszawa 2012.
[16] Zeszyty demograficzne, część 1: Rynek pracy wobec zmian demograficznych, red. M. Kiełkowska, Instytut Obywatelski, Warszawa 2013.