STABILIZUJĄCA ROLA USTROJU MONARCHICZNEGO W ŚWIECIE ARABSKIM NA PRZYKŁADZIE ROZWOJU HASZYMIDZKIEGO KRÓLESTWA JORDANII

W ciągu ostatnich dwudziestu lat obserwujemy proces narastającego kryzysu politycznego w świecie arabskim. Rok 2011 wbrew nadziejom zachodnich obserwatorów nie przyniósł zmian na lepsze. W przypadku Syrii, Iraku czy Jemenu mamy do czynienia z wybuchem długotrwałych wojen domowych. Warto zwrócić uwagę na fakt, że rozpad struktur państwa dotyczy wyłącznie republik arabskich, natomiast kraje o ustroju monarchicznym zachowują stabilność i cechuje je mniejsza represyjność aparatu władzy wobec obywateli. Tekst powyższy zwraca uwagę na rolę czynnika, jakim jest legitymizacja władzy. W republikach brak jest realnego elementu suwerenności narodu. Legitymizacja władzy opiera się głównie na posiadaniu siły wojskowej. W monarchiach zachowano tradycyjną legitymizację opartą na idei delegowania władzy przez Boga. Ta koncepcja okazała się dość skuteczna w segmentarnych społeczeństwach arabskich.

W drugiej części tekstu tezy te udowadniane są na podstawie wydarzeń z historii Haszymidzkiego Królestwa Jordanii. Zwrócono uwagę jak ważna była rola Haszymidów w utworzeniu tego państwa. Wskazano na liczne kryzysy wewnętrzne z lat 1948–1949, 1956–1957, 1967–1970 i 1989–1991, które państwo przetrwało w dużej mierze dzięki autorytetowi monarchii. On też pozwalał uniknąć anarchizacji państwa a równocześnie trwałej opresyjnej dyktatury. W środowisku pozbawionym wyraźnej identyfikacji narodowej (na poziomie państwa) monarchia okazała się głównym elementem stabilizującym.

Pełny tekst (pdf)

1. Al-Rasheed M., Historia Arabii Saudyjskiej, Książka i Wiedza, Warszawa 2001.
2. Arabowie. Słownik encyklopedyczny, red. M.M. Dziekan, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2001.
3. Danecki J., Arabowie, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2001.
4. Dziubiński A., Historia Maroka, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław 1983.
5. George A., Jordan. Living in the Crossfire, Zed Books, London and New York 2005.
6. Glubb J.B., A Soldier with the Arabs, London 1957.
7. Hourani A., Historia Arabów, Wydawnictwo Marabut, Gdańsk 2002.
8. Kirkbridge A., From the Wings. Amman Memoirs 1947–1951, London 1976.
9. Król M., Historia myśli politycznej od Machiavellego po czasy współczesne, Wydawnictwo Arche, Gdańsk 2001.
10. Lunt J., The Arab Legion, London 1999.
11. Milton-Edwards B., Hinchcliffe P., Jordan. A Hashemite Legacy, London–New York 2009.
12. Robins Ph., A History of Jordan, Cambridge 2004.
13. Sylwestrzak A., Historia doktryn politycznych i prawnych, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2006.
14. Vatikiotis P. J., Politics and Military in Jordan: A Study of the Arab Legion 1921–1957, Frank Cass, London 1967.
15. Wróblewski B., Jordania, Wydawnictwo TRIO, Warszawa 2011.
16. Wróblewski B., Sojusz Wielkiej Brytanii z Haszymidzkim Królestwem Jordanii (1946–1958). Dylematy mocarstwa w relacjach z zależnym partnerem, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2003.
17. Zdanowski J., Historia Bliskiego Wschodu w XX wieku, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław 2010.
18. Zdanowski J., Historia Wschodniej Arabii, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław 2004.
19. Żebrowski J., Dzieje Syrii od czasów najdawniejszych do współczesności, Wydawnictwo Dialog, Warszawa 2006.