DEKRET Z 27 LIPCA 1949 R. O NADZWYCZAJNYM PODATKU OD WZBOGACENIA WOJENNEGO

Rząd komunistycznej Polski po II wojnie światowej w kwestii relacji złotego przedwojennego do złotego powojennego przy regulacji zobowiązań przyjął zasadę nominalizmu. Jedyny ujemny czynnik we wprowadzaniu zasady nominalizmu ustawodawca widział w niesłusznym wzbogaceniu się dłużnika. Ostatecznie miało temu przeciwdziałać wprowadzenie nadzwyczajnego podatku od niesłusznego wzbogacenia się dłużnika w przypadku spłaty długu w jego nominalnej kwocie. Politykę uspołecznienia w Polsce po II wojnie światowej marży dewaluacyjnej zapoczątkował dekret z 13 kwietnia 1945 r. o nadzwyczajnym podatku od wzbogacenia wojennego, który stanowił o opodatkowaniu na rzecz państwa wzbogacenia wojennego uzyskanego podczas okupacji. Dalszym krokiem do opodatkowania marży dewaluacyjnej w formie podatku od wzbogacenia był dekret z 27 lipca 1949 r. o zmianie dekretu z 13 kwietnia 1945 r. o nadzwyczajnym podatku od wzbogacenia wojennego. Podatek ten powstał w wyniku wprowadzenia zasady nominalizmu w spłacie zobowiązań pieniężnych (zaniechania waloryzowania przedwojennych i wojennych długów). Dekretowi podlegało wzbogacenie wynikające z regulacji zobowiązań powstałych przed 31 sierpnia 1944 r., a niewygasłych do 30 czerwca 1945 r. Dotyczyło to zarówno sytuacji, gdy zobowiązań nie spłacono, jak i przypadków ich uregulowania w okresie od 1 lipca 1945 r. na rzecz państwa, przedsiębiorstw samorządowych i państwowych, banków, instytucji kredytowych, zakładów ubezpieczeń, instytucji ubezpieczeń społecznych oraz innych wierzycieli, których np. zobowiązania pieniężne były lub miały zostać zabezpieczone hipoteką, były ustalone w księgach handlowych albo opierały się na ugodach, orzeczeniach sądowych bądź aktach notarialnych. W odróżnieniu od wcześniejszego dekretu o nadzwyczajnym podatku od wzbogacenia wojennego nowy nie zmierzał do osiągnięcia celów fiskalnych; jego zadaniem było prowadzenie „walki klasowej”.

Pełny tekst (pdf)

1. Archiwum Akt Nowych: Ministerstwo Skarbu II; Urząd Rady Ministrów w Warszawie.
2. Białobrzeski J., Opodatkowanie gospodarki nieuspołecznionej (poza rolnictwem) i ludności, [w:] Finanse Polski Ludowej w trzydziestoleciu (1944-1973), Warszawa 1975.
3. Dziennik Urzędowy Ministerstwa Finansów 1951.
4. Dziennik Urzędowy Ministerstwa Skarbu 1949, 1950.
5. Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej 1945, 1949.
6. Jastrzębowski W., Gospodarka niemiecka w Polsce w latach 1939-1944, Warszawa 1946.
7. Kłusek M., Państwowy Bank Rolny w latach 1919 – 1949. Studium historyczno – prawne, Warszawa 2013.
8. Kołakowski S., Opodatkowanie gospodarki uspołecznionej poza rolnictwem, [w:] Finanse Polski Ludowej w latach 1944-1960, Warszawa 1964.