ZMIERZCH KONCEPCJI SOCJALISTYCZNEGO ROLNICTWA W POLSCE NA PRZYKŁADZIE POLITYKI ROLNEJ W WOJEWÓDZTWIE RZESZOWSKIM W LATACH 1975‒1989

Celem artykułu jest prezentacja założeń, celów, instrumentów i efektów polityki rolnej prowadzonej w województwie rzeszowskim w latach 1975‒1989 oraz wskazanie podstawowych tendencji w niej występujących. W ostatnim piętnastoleciu istnienia Polski Ludowej polityka rolna przechodziła zasadnicze zmiany. W II połowie lat siedemdziesiątych stała pod znakiem kontynuacji ekspansji inwestycyjnej i silnego rozwoju sektora uspołecznionego w rolnictwie. Podczas kryzysu w latach osiemdziesiątych nastąpiły częściowa reorientacja prowadzonej wobec rolnictwa polityki, zanik odniesień ideologicznych oraz zwrot ku pragmatyzmowi. Ewolucję polityki rolnej można zobrazować na przykładzie województwa rzeszowskiego, w którym wyraźnie widoczne były wszystkie wady polskiego rolnictwa. Mimo że w rolnictwie województwa dominowały gospodarstwa indywidualne, w całym omawianym okresie polityka rolna była nastawiona na wsparcie podmiotów uspołecznionych. W efekcie prowadzonej w II połowie lat siedemdziesiątych polityki inwestycyjnej jego stan posiadania zwiększył się w województwie aż 3,5-krotnie i sięgnął w 1980 roku poziomu 8,3% (w 1975 r. udział ten wynosił zaledwie 2,3%). Zmiany dokonujące się w latach osiemdziesiątych przyniosły wprawdzie pewien wzrost nakładów na rolnictwo indywidualne i nieznaczny spadek udziału sektora uspołecznionego w strukturze posiadania ziemi, nie spowodowały jednak widocznej reorientacji priorytetów polityki rolnej, a skutkiem ich praktycznej realizacji pozostawała niezmiennie niska efektywność rolnictwa w województwie stanowiąca kolejny dowód na niewydolność systemu gospodarki socjalistycznej

Pełny tekst (pdf)

1. Archiwum Państwowe w Rzeszowie, Wojewódzka Rada Narodowa w Rzeszowie 1973‒1990, sygn. 129, 132, 133, 135, 136, 138, 154, 199, 200, 201, 202, 204, 205, 208, 210, 211.
2. Dochód narodowy Polski według województw w 1986 r., Warszawa 1989.
3. (e), Kółka rolnicze ważnym ogniwem życia społeczno-gospodarczego wsi, „Nowiny” 1981/11.
4. (e), Przedsiębiorczość w twardym gorsecie, „Nowiny” 1987/300.
5. (e), Sesja WRN w Rzeszowie, „Nowiny” 1979/73.
6. edwi, Przedstawiamy województwa: Rzeszowskie, „Nowiny” 1975/131.
7. Friszke A., Polska Gierka, Warszawa 1995.
8. Grata P., Podstawowe priorytety polityki gospodarczej władz województwa rzeszowskiego w latach 1975‒1989, „Polityka i Społeczeństwo” 2006/3.
9. Grata P., Przemiany w rolnictwie województwa rzeszowskiego w latach 1975‒1989, [w:] Szkice z dziejów Polski południowo-wschodniej i Europy XIX i XX wieku, red. A. Bonusiak, E. Czop, J. Kuzicki, Przemyśl 2005.
10. Historia gospodarcza Polski (1939‒1989), red. J. Kaliński, Warszawa 1996.
11. (hp), Pozytywna ocena rzeszowskich RSP, „Nowiny” 1985/171.
12. (jen), Dorobek i zadania RSP w woj. rzeszowskim, „Nowiny” 1980/122.
13. K. S., Udogodnienia dla gospodarstw zespołowych, „Nowiny” 1976/114.
14. Kaliński J., Gospodarka w PRL, Warszawa 2012.
15. Kostrowicka I., Rolnictwo, [w:] Historia gospodarcza Polski (1939‒1989), red. J. Kaliński, Warszawa 1996.
16. Landau Z., Tanewski P., Polityka gospodarcza i społeczna, [w:] Historia gospodarcza Polski (1939‒1989), red. J. Kaliński, Warszawa 1996.
17. „Mały Rocznik Statystyczny” 1971.
18. Niebudek J., Zespołowe Gospodarstwa Rolne SKR ba prostej, „Nowiny” 1980/69.
19. Podstawowe dane statystyczne według miast i gmin za 1985 r., Rzeszów 1986.
20. Program rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej w województwie rzeszowskim do 1980 roku, [w:] Zadania rolnictwa i gospodarki żywnościowej województwa rzeszowskiego do 1980 roku, Rzeszów 1978.
21. Referat wygłoszony przez wojewodę rzeszowskiego Bolesława Reka, [w:] Zadania rolnictwa i gospodarki żywnościowej województwa rzeszowskiego do 1980 roku, Rzeszów 1978.
22. Rocznik Statystyczny GUS 1996.
23. Rocznik Statystyczny Województwa Rzeszowskiego 1980, 1984, 1990, 1993, 1996.
24. Roszkowski W., Najnowsza historia Polski 1945‒1980, Warszawa 2003.
25. Sprawozdanie statystyczne z wykonania planu oraz o sytuacji gospodarczej województwa rzeszowskiego za rok 1978, Rzeszów 1980.
26. Szeliga K., Zamknięta karta, „Nowiny” 1986/72.
27. Woś A., Rolnictwo i wyżywienie kraju, [w:] 35 lat gospodarki Polski Ludowej, red. K. Secomski, Warszawa 1979.
28. Wystąpienie członka Biura Politycznego KC PZPR wiceprezesa Rady Ministrów tow. Józefa Tejchmy, [w:] Zadania rolnictwa i gospodarki żywnościowej województwa rzeszowskiego do 1980 roku, Rzeszów 1978.
29. Zadania rolnictwa i gospodarki żywnościowej województwa rzeszowskiego do 1980 roku, Rzeszów 1978.