UWAGI KRYTYCZNE DO REGULACJI „OBLIGA GIEŁDOWEGO” JAKO SPOSOBU BUDOWANIA HURTOWEGO RYNKU GAZU ZIEMNEGO W POLSCE

Celem artykułu jest analiza prawna przyjętych rozwiązań regulacyjnych w zakresie obowiązku sprzedaży zdefiniowanych ilości gazu ziemnego wysokometanowego przez określone w ustawie podmioty na giełdach towarowych lub na rynku organizowanym przez podmiot prowadzący na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej rynek regulowany. Wymiar tego obowiązku jest znaczący. Zobowiązany podmiot powinien sprzedać gaz ziemny w ramach tego mechanizmu w ilości nie mniejszej niż 30% w 2013 r., 40% w 2014 r. i 55% w 2015 r. i w latach następnych. Brak jego realizacji grozi karą finansową do 15% przychodów z działalności prowadzonej na podstawie koncesji w poprzednim roku podatkowym. Te rozwiązania prawne rodzą wątpliwości natury konstytucyjnej, administracyjnoprawnej oraz cywilnoprawnej w zakresie dopuszczalności przyjętego sposobu regulacji stosunków umownych. Niejasność niektórych pojęć i przyjętych rozwiązań sprawia, że zakładany ich skutek może nie zostać osiągnięty, a koszty ich wprowadzenia mogą negatywnie oddziaływać na rynek i jego uczestników.

Rozważania osadzone są również w kontekście uwarunkowań rynku gazu ziemnego Unii Europejskiej oraz struktury rynku krajowego. Zaproponowany przez ustawodawcę model obrotu na rynku hurtowym jest odmienny od tego obserwowanego w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej, co może powodować bariery w dalszym rozwoju rynku i integracji rynku krajowego z rynkiem Unii Europejskiej. W artykule zaprezentowano sugerowane rozwiązania prawne, które w ocenie autora mogą dostosować wprowadzony model do tego istniejącego w Unii Europejskiej.

Pełny tekst (pdf)

1. Antczak J., Nie porażają doskonałością, „Rzeczpospolita” 2001, PCD 2001/6/13 (SIP Lex nr 30421).
2. Bieniek G., Ciepła H., Dmowski S. i in. Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania, Lexis Nexis, Warszawa 2011.
3. BP Statistical Review 2013 [na:] https://www.bp.com/content/dam/bp/pdf/statistical-review/statistical_review_of_world_energy_2013.pdf (dostęp w dniu 31.03.2014).
4. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/73/WE z 13 lipca 2009 r. dotycząca wspólnych zasad rynku wewnętrznego gazu ziemnego i uchylająca dyrektywę 2003/55/WE (DzU L 211 z 14/08/2009, s. 94–136).
5. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 98/30/WE z 22 czerwca 1998 r. dotycząca wspólnych zasad w odniesieniu do rynku wewnętrznego gazu ziemnego (DzU L 204 z 21/07/1998, s. 1–12).
6. Gronowski S., Rozbieżność ocen, „Rzeczpospolita” 2000, PCD.2000.6.7 (SIP Lex nr 26389/1):
7. Instrukcja Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej OGP Gaz-System S.A., wersja nr 023 z listopada 2013 r., www.gaz-system.pl.
8. Morawska E., Klauzula państwa prawnego w Konstytucji RP na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, Dom Organizatora, Toruń 2003.
9. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9.10.2001 r. SK 8/2000, OTK ZU Nr 7 (45)/2001, s. 1035
10. Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw, druk nr 946, www.sejm.gov.pl.
11. Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo energetyczne, druk sejmowy 2389.
12. Raport Krajowy Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki za 2013 r., Warszawa lipiec 2013 r., www.ure.gov.pl/download/1/6634/Raport2013.pdf.
13. Rozporządzenia Rady Ministrów z 24 października 2000 r. w sprawie minimalnego poziomu dywersyfikacji dostaw gazu z zagranicy, gdyż wpływa ono również na kierunki dywersyfikacji (Dz. U 2000 nr 95, poz. 1042).
14. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 28 czerwca 2013 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie paliwami gazowymi (Dz. U 2013 nr 820).
15. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 715/2009 z 13 lipca 2009 r. w sprawie warunków dostępu do sieci przesyłowych gazu ziemnego i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1775/2005 (Dz. U L 211 z 14/08/2009, s. 36–54).
16. Ustawa z 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U 2012 nr 1059 jt., ze zm.).
17. Ustawa dnia 26 lipca 2013 r. o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U 2013 nr984).
18. Ustawa z 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U 2007 nr 50 poz. 331).
19. Ustawa z 16 lutego 2007 r. o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowym (Dz. U 2012 poz. 1190).
20. Ustawa z 26 października 2000 r. o giełdach towarowych (Dz. U 2014 nr 197 jt. ).
21. Ustawa z  23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U 2014 nr 121 jt.).
22. Ustawa z 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U 2014 nr 94 jt.).
23. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 23 kwietnia 2013 r., sygn. akt II GSK 51/2012.
24. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 23 kwietnia 2013 r., sygn. akt II GSK 51/2012.
25. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 10 października 2012 r., sygn. akt VI ACa 398/2012.
26. Wyrok Sądu Najwyższego z 1 czerwca 2010 r., sygn. akt III SK 5/2010.
27. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 13 marca 2007 r., sygn. akt K8/07.
28. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 29 listopada 2006 r., sygn. akt SK 51/06.
29. Wyroki TK z 27.11.2007 r. U. 11/97, OTK ZU 5–6/14–15 (1997).
30. Zajdler R., Legal Aspects of Electricity and Gas Interconnectors with Third Countries, [w:] EU Energy Law, Legal constraints with the implementation of Third Liberalisation Package, red. Robert Zajdler, wyd. 1, Cambridge Scholars Publishing, Cambridge 2012.
31. Zajdler R., Pespektywy rozwoju formuł cenowych w kontraktach długoterminowych na dostawy gazu ziemnego oraz ich znaczenie dla stworzenia w Polsce hubu gazowego dla państw Europy Środkowo-Wschodniej, wyd. 1, Instytut Sobieskiego, Warszawa 2012.
32. Zajdler R., Polski rynek hurtowy gazu ziemnego na tle rynków Unii Europejskiej, wyd. 1, Robert Zajdler Kancelaria Radcy Prawnego, Warszawa 2014.
33. Załącznik do Uchwały nr 202/2009 Rady Ministrów z 10 listopada 2009 r. „Polityka energetyczna Polski do 2030 r.”.