MODELOWANIE RECEPTOROWE JAKO NARZĘDZIE ZINTEGROWANEGO ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ POWIETRZA I RYZYKIEM ŚRODOWISKOWYM

Zanieczyszczenie powietrza w miastach oraz ocena jego wpływu na zdrowie ludzi w ostatnim czasie stanowią priorytetowe zagadnienia dla lokalnych władz i wymagają opracowania zintegrowanych strategii zarządzania jakością powietrza i oceny ryzyka środowiskowego. Aby osiągnąć dobrą jakość powietrza w miastach, po pierwsze, należy dokładnie zidentyfikować i określić udziały poszczególnych źródeł emisji w zanieczyszczeniu powietrza, a następnie poszukać i wdrożyć nowe pragmatyczne rozwiązania, mające na celu poprawę jakości powietrza w aglomeracjach miejskich. Dostępne narzędzia zarządzania jakością powietrza oferują serię skomplikowanych badań bez wdrożenia kompleksowych rozwiązań systemowych. Przykładem mogą być Programy Ochrony Powietrza. Skuteczność ich prześledzono oceniając tendencje zmian 24-godzinnych stężeń pyłów PM2,5 (tj. o średnicach poniżej 2,5 mm) we Wrocławiu w okresie 2011–2014. Pomimo iż działania podejmowane w ramach programu, w celu zmniejszenia stężenia pyłu zawieszonego w powietrzu atmosferycznym zostały podjęte również w rekomendacjach Programu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Wrocławia, nadal jednym z głównych problemów jest zły stan jakości powietrza atmosferycznego we Wrocławiu, szczególnie w okresie zimowym. Obserwuje się brak wyraźnej tendencji spadkowej stężeń pyłów w latach 2011–2014. Zmiany stężeń średnich rocznych, rzędu 1 mg/m³ na rok, były prawdopodobnie wynikiem zmieniających się warunków meteorologicznych w chłodnym sezonie w latach 2011–2014. Skuteczność Programu ochrony powietrza oraz innych podjętych działań wydają się być niewystarczające. Celem pracy było przedstawienie możliwości nowego narzędzia jakości powietrza zarówno w zarządzaniu jakością powietrza i ocenie ryzyka środowiskowego – modelowania receptorowego.

Pełny tekst (pdf)

[1]  Air Quality Management Policy Tools Leading Practice Research. 2007. Alberta Environment, ISBN No. 978-0-7785-7205-3, December 2007.

[2]  Belis C., Larsen B.R., Amato F., Haddad I., Favez O., Harrison R.M., Hopke P.K., Nava S., Paatero P., Prevot A., Quass U., Vecchi R., Viana M., European Guide on Air Pollution Source Apportionment with receptor models, EC JRC, Report EUR 26080EN, 2014.

[3]  Brown S.G., Lee T., Norris G.A., Robert P.T., Collett Jr. J.L., Paatero P., Worsnop D.R., Receptor modeling of near-roadway aerosol mass spectrometer data in Las Vegas, Nevada with EPA PMF, Atmos. Chem. Phys., 2012, 12.

[4]  Deszka M., Dworakowska M., Gos M., Wąsowicz M., Gospodarowanie zasobami środowiska, Podstawy ekonomii środowiska, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2014.

[5]  Dobler M., Lajili K., Zeghal D., Environmental Performance, Environmental Risk and Risk Management., Business Strategy and the Environmental, Bus. Strat. Env., 2014, 23.

[6]  EPA 2014. Positive matrix factorization PMF 5.0, Fundamentals and User Guide, EPA/600/R-14/108, Washington DC, USA

[7]  Johnson T., Guttikunda S., Wells G., Artaxo P., Bond T., Russell A., Watson J., West J., Tools for improving air quality management, A Review of Top-down Source Apportionment Techniques and Their Application in Developing Countries, Energy Sector Management Assistance Program, Report 339/11, The World Bank Group, Washington 2011.

[8]  Karagulian F., Belis C., Enhancing Source apportionment with receptor models to foster the air quality directive implementation, Int. J. Environ. Poll. 2012, 50.

[9]  Kociołek-Balawejder E., Stanisławowska E., Chemia środowiska, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2012.

[10] Kryński A., Kramer M., Caekelbergh A.E., Zintegrowane zarządzanie środowiskiem – systemy zależności pomiędzy polityką, prawem, zarządzaniem i techniką, Oficyna Ekonomiczna Grupa Wolters Kluwer, Warszawa 2013.

[11] Łobocki L., Wskazówki metodyczne dotyczące modelowania matematycznego w systemach zarządzania jakością powietrza, Ministerstwo Środowiska, Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, Warszawa 2003.

[12] Miller M.S., Friedlander S.K., Hidy G.M., A Chemical Element Balance for the Pasadena Aerosol, J. Coll. Interface Sci, 1972, 39.

[13] Panasiewicz A., Zarządzanie ryzykiem środowiskowym jako narzędzie wspierania gospodarki bardziej przyjaznej środowisku, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Reserch Papers of Wrocław Uniwersity of Economics, no. 318, 2013, Polityka zrównoważonego i zasobooszczędnego gospodarowania, ISSN 1899–3192.

[14] Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r., poz. 519).

[15] WHO 2013. Review of evidence on health aspects of air pollution – REVIHAAP;WHO Regional Office for Europe, Copenhagen.

[16] Viana M., Kuhlbusch T.A.J., Querol X., Alastuey A., Harrison R.M., Hopke P.K., Winiwarter W., Vallius M., Szidat S., Prevot A.S.H., Hueglin C., Bloemen H., Wahlin P., Vecchi R., Miranda A.I., Kasper-Giebl A., Maenhaut W., Hitzenberger R., Source apportionment of particulate matter in Europe: A review of methods and results, Aerosol Science, 2008, 39.

[17] Winchester J.W., Nifong G.D., Water pollution in Lake Michigan by trace elements from pollution aerosol fallout, Water, Air, and Soil Pollution 1, 1971.

[18] Zwoździak J., .Metody identyfikacji źródeł emisji pyłów i ich oddziaływania, Monografie Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1986.

[19] Zwoździak J., Nowoczesne kierunki w zarządzaniu jakością powietrza. Monografie Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Państwowy Instytut Badawczy (przekazany do druku 2017).