ZADŁUŻENIE GOSPODARSTW DOMOWYCH JAKO POCHODNA ICH DOCHODU

Cel pracy stanowiła próba wyjaśnienia powiązań, jakie istnieją pomiędzy poziomem zadłużenia
gospodarstw domowych a poziomem dochodów pozostających do ich dyspozycji.
Poszukiwano odpowiedzi na pytania, czy wzrost zadłużenia gospodarstw domowych wynika z
niewystarczającego, w ocenie tych podmiotów, poziomu dochodów, czy też przeciwnie – zadłużenie
gospodarstw domowych rośnie, gdyż w świetle ich sytuacji materialnej mogą sobie
one na to pozwolić? W pracy postawiono hipotezę badawczą, że „wyższy poziom dochodów
rozporządzalnych gospodarstw domowych sprzyja powstawaniu ich większego zadłużenia”.
W celu zweryfikowania tej hipotezy przeprowadzono, na podstawie danych publikowanych
przez OECD oraz BFG, KNF, NBP i ZBP, analizę zadłużenia i dochodów rozporządzalnych
gospodarstw domowych w wybranych krajach na świecie oraz w Polsce. Efekty rozważań
prowadzą do wniosku, że w krajach lepiej rozwiniętych gospodarczo poziom zadłużenia gospodarstw
domowych w relacji do ich dochodów do dyspozycji jest wyższy niż w krajach
znajdujących się na niższym poziomie rozwoju. Z poziomem rozwoju danego kraju powiązana
jest również struktura zadłużenia posiadanego przez gospodarstwa domowe – w krajach o
wyższym poziomie rozwoju istnieje przewaga zadłużenia mieszkaniowego nad zadłużeniem
konsumpcyjnym, podczas gdy w krajach gorzej rozwiniętych zależność ta jest odwrotna. W
Polsce poziom zadłużenia gospodarstw domowych wyrażony w procentach dochodu do dyspozycji
jest na jednym z najniższych poziomów w Europie, niemniej jednak tempo wzrostu
zadłużenia mieszkaniowego przewyższa na ogół tempo wzrostu zadłużenia konsumpcyjnego,
a od 2008 r. poziom zadłużenia mieszkaniowego jest wyższy niż poziom zadłużenia konsumpcyjnego.

Pełny tekst (pdf)

[1] BFG, Sytuacja w sektorze bankowym. Informacja miesięczna, wrzesień 2015.
[2] Buttiglione L., Lane P.R., Reichlin L., Reinhart V., Deleveraging? What Deleveraging?,
„Geneva Reports on the World Economy” 2014/16.
[3] Cecchetti S.G., Mohanty M.S., Zampolli F., The real effects of debt, „Bank for International
Settlements (BIS) Working Paper” 2011/352.
[4] Dobbs R., Lund S., Woetzel J., Mutafchieva M., Debt and (not much) deleveraging, McKinsey
Global Institute, February 2015.
[5] Flejterski S., Świadomość ekonomiczna i społeczna jako determinanta kondycji ekonomicznej
gospodarstw domowych na tle badań (wtórnych i pierwotnych), [w:] Bankructwa gospodarstw
domowych. Perspektywa ekonomiczna i społeczna, red. B. Świecka, Difin, Warszawa 2008.
[6] Friedman M., A Theory of the Consumption Function, Princeton University Press, Princeton
1957.
[7] Gębski Ł., Nadmierne zadłużenie gospodarstw domowych – problem finansowo-prawny czy
społeczny?, „Gospodarka Narodowa” 2013/4, s. 83–108.
[8] Gomez-Salvador R., Lojschova A., Westermann T., Household sector borrowing in the Euro
area – a micro data perspective, „European Central Bank Occasional Paper Series” 2011/125.
[9] Gontkovičová B., Duľová Spišáková E., The Necessity Of Employee Education, „Modern
Management Review” 22/1 (2015), s. 131–141.
[10] Haas O.J., Over-indebtedness in Germany, Employment section, „Social Finance Program”
2006/44.
[11] Iwanicz-Drozdowska M, Nowak A.K., Rola i znaczenie edukacji finansowej, [w:] Edukacja i
świadomości finansowa, red. M. Iwanicz-Drozdowska, Wydawnictwo SGH, Warszawa 2011,
s. 17.
[12] Jappelli T., Pagano M., di Maggio M., Households’ Indebtedness and Financial Fragility,
„CSEF Working Paper” 2008/208.
[13] Kuchciak I., Świeszczak M., Świeszczak K., Marcinkowska M., Edukacja finansowa i inkluzja
bankowa w realizacji koncepcji silver economy, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego,
Łódź 2014.
[14] Marcinkowska M., Standardy kapitałowe banków. Bazylejska Nowa Umowa Kapitałowa w
polskich regulacjach nadzorczych, Regan Press, Gdańsk 2009.
[15] Mian A., Sufi A., House of Debt: How they (and you) caused the Great Recession, and how
we can prevent it from happening again, University of Chicago Press, Chicago 2014.
[16] Modigliani F., Brumberg R., Utility Analysis and the Consumption Function: An Interpretation
of Cross-Section Data, [w:] Post-Keynesian Economics, red. K.K. Kurihara, N.J. Rutgers
University Press, New Brunswick 1954, 388–436.
[17] NBP, Raport o stabilności systemu finansowego. Lipiec 2015 r., Warszawa 2015.
[18] OECD, Household debt (indicator), 2015, doi: 10.1787/f03b6469-en.
[19] Reinhart C.M., Reinhart V.R., Rogoff K.S., Public debt overhangs: Advanced economy episodes
since 1800, „Journal of Economic Perspectives” 26/3 (2012).
[20] Roxburgh C., Lund S., Daruvala T., Manyika J., Dobbs R., Forn R., Croxson K., Debt and
deleveraging: Uneven progress on the path to growth, McKinsey Global Institute, January
2012.
[21] Roxburgh C., Lund S., Wimmer T., Amar E., Atkins C., Kwek J., Dobbs R., Manyika J., Debt
and deleveraging: The global credit bubble and its economic consequences, McKinsey Global
Institute, January 2010.
[22] Rytelewska G., Huszczonek E., Zmiany w popycie na kredyt gospodarstw domowych, „Materiały
i Studia, NBP” 2004/172.
[23] Simpson W., Buckland J., Examining Evidence of Financial and Credit Exclusion in Canada
from 1999 to 2005, „Journal of Socio-economics” 38/6 (2009), s. 966–976.
[24] Zachłod-Jelec M., Koncepcja bogactwa gospodarstw domowych. Szacunki dla Polski, „Gospodarka
Narodowa” 2008/9, s. 19–50.
[25] ZBP, Raport Amron-SARFiN, Ogólnopolski raport o kredytach mieszkaniowych i cenach
transakcyjnych nieruchomości, III kwartał 2009.