NIEEKONOMICZNE ZACHOWANIE INWESTORÓW INSTYTUCJONALNYCH NA PRZYKŁADZIE UTRZYMYWANIA REZERWY OBOWIĄZKOWEJ PRZEZ BANKI DZIAŁAJĄCE W POLSCE, W OKRESACH REZERWOWYCH 06.2014–01.2015

W podejściu reprezentowanym przez finanse behawioralne przyjmuje się, że nieracjonalne
zachowania inwestorów z punktu widzenia klasycznej teorii ekonomii są raczej domeną
inwestorów indywidulanych niż instytucjonalnych. Ta ostatnia grupa, podejmując decyzje
inwestycyjne, zdecydowanie częściej wykorzystuje podejście racjonalne niż emocje.
Jednak w kilku przypadkach można udowodnić, że zachowanie inwestorów instytucjonalnych
może uwzględniać inne czynniki niż wynikające z klasycznej teorii ekonomii. Tego
typu próby zostały już wcześniej wykazane w pracach innych autorów.
W artykule udowodniono, że w wypadku banków działających w polskim systemie finansowym
w okresach rezerwowych od czerwca 2014 do stycznia 2015 średnia wartość
utrzymywanych przez nie środków na rachunku bieżącym w NBP, w wielu przypadkach
była wyższa od średniej wielkości rezerwy obowiązkowej, do której utrzymywania był on
zobowiązany. Świadczy to o nieekonomicznym postępowaniu pewnej grupy banków w
myśl reguł wynikających z ekonomii klasycznej. Bank bowiem jako doskonały przykład
inwestora instytucjonalnego, kierując się optymalizacją zysków, powinien utrzymywać na
swoim rachunku w NBP wartość środków równą średniej wielkości rezerwy obowiązkowej.
Nadwyżkę bowiem mógłby ulokować na rynku międzybankowym lub też złożyć na lokacie
w NBP według stawki depozytowej. Jedną z możliwych przyczyn takiego postępowania
określonej grupy banków komercyjnych, może być obawa wynikająca z ryzyka utraty pożyczonych
innemu bankowi środków, spowodowana niewypłacalnością kontrahenta transakcji
na rynku międzybankowym.

Pełny tekst (pdf)

[1] Allais P., The behavior of rational man in risk situations – a critique of the axioms and postulates
of the American School, „Econometrica” 1953/21, s. 503–546.
[2] Becker G., Ekonomiczna teoria zachowań ludzkich, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
1990.
[3] Blaug M., The methodology of economics, Cambridge University Press, Cambridge 1992.
[4] DeLong B., Schleifer A., Summers L., Waldmann R., Noise trader risk in financial markets,
„Journal of Political Economy” 1990/98, s. 703–738.
[5] DeLong B., Schleifer A., Summers L., Waldmann R., The survival of noise traders in financial
markets, „Journal of Business” 1991/64, s. 1–19.
[6] Dzik B., Tyszka T., Problem racjonalności podmiotów ekonomicznych, [w:] Psychologia
ekonomiczna, red. T. Tyszka, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2004.
[7] Ellsberg D., Risk, ambiguity, and savage axioms, „Quarterly Journal of Economics” 1961/75,
s. 643–669.
[8] Elton E., Gruber M., Das S., Hlavka M., Efficiency with costly information; a reinterpretation
of evidence from managed portfolios, „Review of Financial Studies” 1993/6, s. 1–22.
[9] Garvey R., Murphy A., Are professional traders too slow to realize their losses, „Financial
Analyst Journal” 2004/60, s. 35–43.
[10] Lakonishok J., Shleifer A., Thaler R., Vishny R., Window dressing by pension fund managers,
„American Economic Review” 1992/81, s. 23–43.
[11] Lynch A., Mendenhall R., New evidence on stock price effects associated with changes in the
S&P 500 index, „Journal of Business” 1997/70, s. 351–383.
[12] Shleifer A., Inefficient markets. An introduction to behavioral finance, Oxford University
Press, Oxford 2000.
[13] Schleifer A., Summers L., The noise trader approach to finance, „Journal of Economic Perspectives”
1990/4, s. 19–33.
[14] Sen A., Rational fools: a critique of the behavioral foundations of economic theory, „Philosophy
and Public Affairs” 1977/6, s. 317–344.
[15] Shleifer A., Vishny R., The limits of arbitrage, „Journal of Finance” 1997/52, s. 35–55.
[16] Smith A., Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, PWN, Warszawa 1954, cyt.
za: Zaleśkiewicz T., Psychologia ekonomiczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
2011.
[17] Szyszka A., Wycena papierów wartościowych na rynku kapitałowym w świetle finansów
behawioralnych, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 2007.
[18] Tyszka T., Decyzje: perspektywa psychologiczna i ekonomiczna, Scholar, Warszawa 2010.
[19] Wilkinson N., An introduction to behavioral economics, Palgrave Macmillan, New York
2008.
[20] Zaleśkiewicz T., Psychologia ekonomiczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011