NIEPRZEWIDYWALNOŚĆ W ZARZĄDZANIU PRZEDSIĘBIORSTWEM

Z bardzo wielu powodów zarówno otoczenie przedsiębiorstwa, jak i jego wnętrze, coraz częściej są poddawane nieprzewidywalnym zjawiskom. Dlatego kategoria nieprzewidywal-ności stała się obiektem badań, które mają wskazywać na strategie umożliwiające przezwy-ciężać zróżnicowane efekty nieprzewidywalnych stanów. Nieprzewidywalność należy roz-patrywać jako kategorię niewiedzy, nieobliczalności, rzadkości zjawisk, a także niespo-dziewanej śmierci. Jednocześnie w odniesieniu do czasu – jako występującą „natychmiast”, czyli impulsową, a także przewidywalną nieprzewidywalność dalszej przyszłości. W opra-cowaniu przedstawiono różne kategorie nieprzewidywalności wynikające z dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości, a także instrumenty wspomagające menedżera w jej ogra-niczaniu. W odniesieniu do kategorii nieprzewidywalności przedstawiona została koncepcja kompleksowej zintegrowanej strategii zarządzania. Strategia ta odnosi się do przyszłości, która z istoty swojej nie jest do przewidzenia, i musi wypełniać warunki elastyczności dzia-łania organizacji, upowszechniania wiedzy ukrytej poszczególnych elementów organizacji, czyli jej żywych i twórczych pracowników, permanentnego uczenia się i powiększania ka-pitału intelektualnego zarówno wszystkich pracowników organizacji, jak i jej jako swoistej całości, a także sieciowania, czyli twórczego, kreatywnego współdziałania wielu organiza-cji. Przedsiębiorcy nie powinni i nie mogą być bezradni i nieprzygotowani na nieoczekiwa-ne zdarzenia w zarządzaniu przedsiębiorstwem. Istnieją już odpowiednie instrumenty i na-rzędzia, które umożliwiają zapobieganie szkodliwym zjawiskom oraz wydarzeniom lub ich łagodzenie, jeśli już zaistniały. Zestaw takich instrumentów został przedstawiony i omó-wiony w pracy.

Pełny tekst (pdf)

[1] Bishop P., Hines A., Collins T., Current state of scenario development: an overview of tech-niques, „Foresight” 9/1 (2007), s. 5–25.
[2] Bloom N., The Impact of Uncertainty Shocks, „Econometrica” 77/3 (2009), 623–685.
[3] Bloom N., The Impact of Uncertainty Shocks, Working Paper 2007/13385, National Bureau of Economic Research, Cambridge.
[4] Borysiewicz M., Markowski A., Kryteria akceptowalności ryzyka poważnych awarii przemy-słowych, Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa 2002.
[5] Bratnicki M., Kształtowanie przedsiębiorczego rozwoju organizacji w warunkach nieprzewi-dywalności zmian, [w:] Zarządzanie w warunkach nieprzewidywalności zmian, red. J. Rokita, Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa, Katowice 2009.
[6] Clayton B.C., Understanding the Unpredictable: Beyond Traditional Research on Mergers and Acquisitions, „E:CO Issue” 12/3 (2010), s. 1–19.

[7] Deloitte, The decade ahead: Preparing for an unpredictable future in the global chemical industry. Report of Deloitte Touche Tohmatsu Chemiacal Group and Deloitte Research, Unit-ed Sates 2009.
[8] Dombrowski M., Złożoność – emergencja – poznanie ekologiczne, „AVANT” III/2 (2012), s. 320–333.
[9] Dunbar R., Pchły, plotki a ewolucja języka, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2009.
[10] Elastyczność organizacji, red. R. Krupski, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2008.
[11] FERMA, A Risk Management Standard, Federation of European Risk Management Associa-tions, Brussels 2002.
[12] GIOŚ, Raport o występowaniu zdarzeń o znamionach poważnej awarii w roku 2010, Główny Inspektor Ochrony Środowiska, Warszawa 2011.
[13] Gołębiewski J., Poradnik menedżera programów kryzysowych, Wyd. Szkoły Aspirantów Państwowej Straży Pożarnej, Kraków 2003.
[14] Grudzewski W.M., Hejduk I., Przedsiębiorstwo przyszłości: nowe paradygmaty zarządzania europejskiego, Wydawnictwo Instytutu Organizacji i Zarządzania w Przemyśle ORGMASZ, Warszawa 2003.
[15] Grudzewski W.M., Hejduk I.K., Sankowska A., Wańtuchowicz M., Sustainability w biznesie czyli przedsiębiorstwo przyszłości. Zmiany paradygmatów i koncepcji zarządzania, Wydaw-nictwo Poltext, Warszawa 2010.
[16] Hansson S.O., Coping with the Unpredictable Effects of Future Technologies, „Philos. Tech-nol.” 2011/24, s. 137–149.
[17] Heijden K. van der, Scenarios. The Art of Strategic Conversation, John Wiley & Sons, Ltd., Chichester 2005.
[18] Janikowski R., Czarny łabędź a kapitał ludzki organizacji, [w:] Nauki o zarządzaniu wobec nieprzewidywalności i złożoności zmian, red. J. Rokita, Górnośląska Wyższa Szkoła Handlo-wa, Katowice 2011.
[19] Janikowski R., Instrumenty wspomagające menedżera w ograniczaniu nieprzewidywalności, [w:] Nauki o zarządzaniu wobec nieprzewidywalności i złożoności zmian. Cześć 2, red. J. Ro-kita, Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa, Katowice 2012.
[20] Janikowski R., Nieprzewidywalne zmiany a kapitał społeczny i kapitał ludzki, [w:] Zarządza-nie w warunkach nieprzewidywalności zmian, red. J. Rokita, Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa, Katowice 2009.
[21] Janikowski R., Nieprzewidywalne zmiany a strategia działania organizacji, [w:] Problemy zarządzania organizacjami w warunkach nieprzewidywalności zmian, red. J. Rokita, Górno-śląska Wyższa Szkoła Handlowa, Katowice 2010.
[22] Janikowski R., Nieprzewidywalność jako kategoria biznesowa, [w:] Zarządzanie strategiczne. Modele biznesu. Nowe obszary badań, red. J. Rokita, Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa, Katowice 2013.
[23] Janikowski R., Sustensywne uwarunkowania zarządzania, [w:] Ku nowym paradygmatom nauk o zarządzaniu, red. J. Rokita, Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa, Katowice 2008.
[24] Knotek II E.S., Khan S., How Do Households Respond to Uncertainty Shocks?, „Economic Review, Second Quarter” 2011, s. 63–92.
[25] Kononiuk A., Metoda scenariuszowa w antycypowaniu przyszłości, „Organizacja i Kierowa-nie” 151/2 (2012), s. 33–48.
[26] Korcz M., Wcisło E., Długosz J., Obiektowa analiza ryzyka zdrowotnego, [w:] Środowisko a zdrowie. Zarządzanie, polityka, komunikowanie, red. R. Janikowski, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok 2004.
[27] Kozielecki J., Człowiek wielowymiarowy, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 1998.
[28] Kozielecki J., Transgresja i kultura, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2002

[29] Kulka E., Rzychoń D., Podstawy oceny ryzyka zdrowotnego wynikającego z zanieczyszczenia środowiska, [w:] Środowisko a zdrowie. Zarządzanie, polityka, komunikowanie, red. R. Jani-kowski, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok 2004.
[30] Leksykon Public Relations, red. J. Olędzki, D. Tworzydło, Newsline, Warszawa 2009.
[31] Lindgren M., Banhold H., Scenario planning, the link between future and strategy, Palgrave Macmillan, New York 2003.
[32] Linstone H.A., Koncepcja wielorakiej perspektywy, „Projektowanie i systemy” 1984/VI.
[33] LOTOS, Informator o zasadach postępowania na terenie Grupy LOTOS S.A., Grupa LOTOS, Gdańsk 2010.
[34] Marciszewski W., Nieobliczalna ekonomia, „Computerworld”, listopad 2001.
[35] Paszkiewicz L., Metoda scenariuszy – czy można ją zaimplementować do sektora wołowiny?, Capful Polska sp. z o.o. 2012.
[36] Perechuda K., Sprzeczności ontologii gospodarowania w płaskim świecie, [w:] Zarządzanie w warunkach nieprzewidywalności zmian, red. J. Rokita, Górnośląska Wyższa Szkoła Handlo-wa, Katowice 2009.
[37] Popper K., Nędza historycyzmu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999.
[38] Popper K., Wszechświat otwarty. Argument na rzecz indeterminizmu, Wydawnictwo Znak, Kraków 1996.
[39] Poznański J., Filozoficzne aspekty teorii chaosu. „Semina Scientiarum” 2003/3, s. 9–20.
[40] Rokita J., Dynamika zarządzania organizacjami, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice 2009.
[41] Sienkiewicz-Małyjurek K., Krynojewski M., Zarządzanie kryzysowe w administracji publicz-nej, Difin SA, Warszawa 2010.
[42] Taleb N.N., The Black Swan. The Impact of the Highly Improbable, Random House and Pen-guin, New York 2010.
[43] Taylor J.B., Zrozumieć kryzys finansowy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.
[44] Thannhuber M. J., The intelligent enterprise: theoretical concepts and practical implications, Physica-Verlag, Heiddelberg – New York 2005.
[45] The Multiple Perspective Concept: With Applications to Technology Assessment and Other Decision Areas, red. H.A. Linstone, Future Research Institute, Portland State University, Port-land, Oregon 1981.
[46] Wnuk-Lipiński E., Świat międzyepoki. Globalizacja, demokracja, państwo narodowe, Znak, Kraków 2005.
[47] Zięba S., Strategia ograniczenia ryzyka ekologicznego, „Człowiek i Przyroda” 1997/6, s. 23–40.