WYBRANE UWARUNKOWANIA KSZTAŁTUJĄCE SKŁONNOŚĆ PRZEDSIĘBIORSTW DO STOSOWANIA NARZĘDZI RACHUNKOWOŚCI ZARZĄDCZEJ W KOLEJNYCH ETAPACH ICH ROZWOJU

Wielu badaczy i praktyków gospodarczych podkreśla rolę informacji w procesach zarządza-nia. Identyfikacja, gromadzenie i przetwarzanie danych jest domeną systemów rachunkowości. Sam system rachunkowości, dysponując określonymi narzędziami (m.in. rachunkiem kosztów), może generować informacje, które znacząco wspomagają zarządzanie, jednak często dane te są niedostateczne do podjęcia celnych, trafnych decyzji. Dlatego pojawił się olbrzymi obszar in-strumentów controllingu i rachunkowości zarządczej, uzupełniających tradycyjne rachunki kosz-tów, a jednocześnie bazujących na danych pochodzących z systemu księgowego. Rola nowocze-snych rachunków kosztów i rachunków ekonomicznych we współczesnych przedsiębiorstwach jest nie do przecenienia. Jednakże nie wszystkie podmioty wykazują jednakowe zainteresowanie implementacją dodatkowych narzędzi analizy i badania efektywności działania. Niewątpliwie wdrożenie całościowego (zintegrowanego) systemu wspomagającego zarządzanie jest powszech-ne wśród dużych przedsiębiorstw. Rozwiązania w nich przyjmowane to najprostsze rachunki ekonomiczne lub te bardzo rozbudowane, często wykorzystujące statystykę, badania operacyjne czy rachunek prawdopodobieństwa. Wśród mniejszych podmiotów gospodarczych rzadziej spo-tyka się wielomodułowe systemy wspierające zarządzanie. Jednak zaczynając od podstawowego rachunku ekonomicznego, w kolejnych fazach dojrzałośc i przy wystąpieniu określonych uwa-runkowań wśród średnich przedsiębiorstw można zaobserwować zainteresowanie bardziej zaa-wansowanymi instrumentami analizy.
Celem artykułu jest prezentacja wybranych czynników wpływających na architekturę syste-mów wspomagających zarządzanie (zwłaszcza uwzględniających narzędzia rachunkowości za-rządczej), a także przesłanek kształtujących decyzje o wdrożeniu takich narzędzi. W literaturze obszernie opisywane są procesy wzrastania przedsiębiorstwa, warto mieć jednak na uwadze, że przełomy i kryzysy w życiu podmiotu gospodarczego, stają się często bodźcem albo źródłem in-spiracji dla przedsiębiorców podejmujących decyzje o implementacji specyficznych instrumen-tów z zakresu zarządzania bądź rachunkowości zarządczej i controllingu.

Pełny tekst (pdf)

[1] Artienwicz N., Rachunkowość behawioralna jako interdyscyplinarny nurt rachunkowości i społecznych nauk o zachowaniu, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości” 71/127 (2013).
[2] Banaszyk P., Cyfert S., Strategiczna odnowa przedsiębiorstwa, Centrum Doradztwa i Infor-macji Difin, Warszawa 2007.
[3] Bartnicki M., Sprawdzanie teorii przedsiębiorczości, „Przedsiębiorstwo przyszłości” 3/8 (2011).
[4] Controlling funkcyjny w przedsiębiorstwie, red. M. Sierpińska, Oficyna Wydawnicza, Kraków 2004.
[5] Drucker P.F., Innowacja i przedsiębiorczość. Praktyka i zasady, PWE, Warszawa 1992.
[6] Encyklopedia organizacji i zarządzania, PWE, Warszawa 1982.
[7] Encyklopedia popularna PWN, wyd. XXX, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999.
[8] Freeman R.E., Strategic Management: A Stakeholder Approach, Pitman, Boston 1984.
[9] Garg A., Gosh D., Hudic J., Nowacki Ch., Roles and Practices In Management Accounting Today: Results from the 2003 IMA –E&Y Survey, „Strategic Finance” 2003, cyt. za: B. Szku-dlarek, E. Zarzycka, Możliwości zastosowania niemieckich rozwiązań praktycznych systemów rachunku kosztów w przedsiębiorstwach z innych krajów, [w:] Rachunkowość, audyt i kontro-la w zarządzaniu, red. I. Sobańska i M. Turzyński, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2011.
[10] Hisrich R.D., Peters M.P., Enterpreneurship. Tarting, developing and managing a new enter-prise, Irving, Boston 1992, s. 10.
[11] Kasperkiewicz W., Mikosik S., Leksykon przedsiębiorczości: pojęcia, osoby, instytucje, Wy-dawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1993.
[12] Kaszuba-Perz A., Perz P., Rola zarządzania ryzykiem w przedsiębiorstwie w obliczu wzrostu zewnętrznych czynników ryzyka, „eFinanse”, http://www.e-finanse.com/artykuly/144.pdf.
[13] Keynes J.M., A treatise on Probability, London 1921.
[14] Klonowski Z.J., Systemy Informatyczne Zarządzania Przedsiębiorstwem. Modele rozwoju i właściwości funkcjonalne, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2004.
[15] Knight F., Risk. Uncertainty and Profit, London 1971.
[16] Mroziewski M., Styl zarządzania jako instytucjonalny czynnik kreowania kapitału przedsię-biorczości organizacyjnej. Koncepcja ewolucyjno-normatywna, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2010.
[17] Nowak E., Decyzje inwestycyjne w warunkach niepewności i ryzyka, „Serwis Finansowo-Księgowy” 1996/13.
[18] Pszczołowski T., Mała encyklopedia prakseologii i teorii organizacji, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1978,
[19] Rogowski W., Grzywacz J., Ryzyko kredytowe – pojęcie oraz klasyfikacje, „Bank i Kredyt” 1999/10.
[20] Romanowska M., Planowanie strategiczne w przedsiębiorstwie, wyd. II zmienione, PWE, Warszawa 2009.
[21] Sierpińska M., Jachna T., Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych, PWN, Warszawa 1993.
[22] Skrzypek E., Jakość i efektywność, Wyd. UMCS, Lublin 2000.
[23] Systemy informacyjno-decyzyjne zarządzania, red. A. Nowicki, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław 1991.
[24] Szychta A., Etapy ewolucji i kierunki integracji metod rachunkowości zarządczej, Wydawnic-two Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2008.
[25] Zarządzanie wiedzą informacją w procesie doskonalenia jakości, red. E. Skrzypek, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2001.