THE PALACE IN ZARZECZE IN THE HISTORY OF POLISH ROMANTIC ARCHITECTURE

Magdalena Morska built the palace in Zarzecze in accordance with Christian Piotr Aigner’s design. She entrusted Fryderyk Bauman with the decorations of the interiors, and she was the author of the drawings of the peasant buildings, barns, and palace interiors. The construction of the palace was conducted in two stages: 1807–1810 and 1817–1819, and the plan included a rectangle connected by the pergola with the orangery, with the round tower in the south west corner surrounded by the ambulatory. The interiors were richly painted, and some rooms included decorations based on motives from La Fontaine’s tales. Each room had a unique name such as “the room where the sun shines”, “the room where it rains”, “the yellow room”, and “the Venetian room”. The origins and analogy of the palace included the Roman Temple of Vesta (Hercules), the Temple of Vesta in Tivoli, and the tradition of the Dzieduszycki Family derives the structure from the Temple of Sibyl in Puławy, and the palace in Góra Puławska. The palace in Zarzecze belongs to a group of palaces with a rotunda, like Ponikwa, Rudniki, Morysinek and Hrehorów, but similar structures are also known in England, including the Cronkhill house.

Full text (pdf)

Aftanazy, R. (1996). Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej (wyd. drugie), cz. 2 [Ziemie ruskie Korony], t. 8, Województwo ruskie, Ziemia Przemyska i Sanocka. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Anderson, W.J., Spiers, R.Ph. (1902), The architecture of Greece and Rome. A sketch of its historic development. London: B. T. Batsford

Börsch-Supan, E. (1967). Garten-, Landschafts- und Paradiesmotiwe in Innenraum. Eine ikonograpfische Untersuchung, Berlin: Bruno Hessling Verlag.

Budzyński, Z. (1987). Zarys dziejów wsi Zarzecza (do 1944 r.) [w:] Stępień S., red., Zarys dziejów Zespołu Szkół Rolniczych w Zarzeczu 1947–1987 (na tle dziejów wsi). Przemyśl: Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Przemyślu, s. 5–36.

Chlebowski, B., Walewski, W., red. (1888). Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. IX. Warszawa: nakładem Władysława Walewskiego.

Dzieduszycki, M. (1865). Kronika domowa Dzieduszyckich (odbita w dwustu egzemplarzach nakładem familii dla własnego użytku). Lwów: nakład Familii (Drukarnia Zakładu Narodowego im. Ossolińskich).

Dzieduszycki, W. (2002). Zarzecze Magdaleny z Dzieduszyckich Morskiej. Dzieje i opis pałacu zabytkowego w Zarzeczu, w powiecie jarosławskim położonego, dokonane na podstawie odczytu wygłoszonego na posiedzeniu Towarzystwa Miłośników Jarosławia w jesieni 1945 r. przez Włodzimierza Dzieduszyckiego. Przemyśl: Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej.

Gosztyła, M. (2018). Dziedzictwo Zarzecza w powiecie przeworskim. Rzeszów: Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej.

Jaroszewski, T.S. (1957). Pałac w Zarzeczu i grupa pałaców z rotundą w narożu, „Biuletyn Historii Sztuki”, R. 19, nr 4, s. 311–336.

–––––– (1970). Chrystian Piotr Aigner. Architekt warszawskiego klasycyzmu. Warszawa: PWN.

­–––––– (1971). Architektura doby Oświecenia w Polsce. Nurty i odmiany. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Jaroszewski T.S., Kwiatkowski M. (1957). W sprawie genezy i oddziaływania teoretycznych projektów kościołów Piotra Aignera, „Biuletyn Historii Sztuki”, R. 19, nr 1, s. 75–85.

Łoza, S. (1954). Architekci i budowniczowie w Polsce. Warszawa: Budownictwo i Architektura.

Marconi, H. (1843). Zbiór projektów architektonicznych, posz. 8, 9, 10, 11, 12. Warszawa [b.m.].

Morska, M. (1836). Zbiór rysunków wybrażających celniejsze budynki wsi Zarzecza w Galicyi w obwodzie Przemyskim leżącej: częścią z natury zdiętych lub uprojektowanych, z opisem budownictwa wiejskiego w sposobie holenderskim i angielskim i ogólnemi myślami o przyozdobieniu siedlisk wiejskich. Wiedeń: nakł.aut.

Piątek, A. (1978). Studium projektowe możliwości adaptacji d. pałacu w Zarzeczu koło Jarosławia, woj. Przemyśl (niepublikowane). Przemyśl: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Przemyślu.

Piórecki, J. (2008). Ogrody i parki dworskie województwa podkarpackiego. Rzeszów: Pro Carpathia.

Ziębińska, M. (1977). Pałac w Zarzeczu koło Jarosławia. Studium historyczne z wnioskami konserwatorskimi opracowane na zlecenie Państwowego Technikum Rolniczego w Zarzeczu (niepublikowane). Przemyśl – Jarosław: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Przemyślu.