EKOLOGIA I OCHRONA ŚRODOWISKA W POLSKIEJ RZECZPOSPOLITEJ LUDOWEJ

Ideologia komunistyczna zakładała bezwzględne podporządkowanie przyrody człowiekowi mogącemu dowolnie zmieniać i kształtować oblicze Ziemi. Rozpoczęto realizowanie wielkich programów przekształcania środowiska przyrodniczego, które już w krótkim czasie zaczęły doprowadzać do ogromnych katastrof ekologicznych. W ideologii okiełznywania przyrody zostało wychowanych kilka pokoleń ludzi w wielu krajach. Aż do końca lat 70. XX wieku panowała pełna akceptacja podporządkowywania sobie przyrody, łącznie z wielkim programem rozwoju sektora wydobywczo-przetwórczego i energetycznego. Polska była bardzo głęboko wciągnięta w ten program. Po II wojnie światowej nastąpił znaczny rozwój przemysłu wydobywczo-przetwórczego. Powstało wiele nowych okręgów wydobywczych, które dały pracę i miejsce zamieszkania dziesiątkom tysięcy ludzi. Do lat 80. XX wieku poważny dyskurs ekologiczny nie istniał w Polsce. Władze były do tej pory zaabsorbowane chęcią przekształcania środowiska przyrodniczego według swoich pomysłów, bez podejmowanie poważnych konsultacji ze społeczeństwem. Istniały co prawda różnego rodzaju komisje państwowe odpowiedzialne z ochronę środowiska w Polsce, które często czyniły wiele dobrego, jednak analizując postępujące degradację środowiska naturalnego w Polsce, wciąż było to zbyt mało. Dopiero wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa polskiego oraz licznych inicjatyw pozarządowych, przyspieszony przez katastrofę elektrowni atomowej w Czarnobylu, umożliwił ukształtowanie się trwałego dyskursu ekologicznego w polskich mediach. Również oficjalna cenzura państwowa na tym polu musiała z czasem ulec znacznemu osłabieniu.

Pełny tekst (pdf)

1. brak autora] Aspekty ekologiczne w planowaniu przestrzennym silnie uprzemysłowionych aglomeracji, PWN, Warszawa–Poznań 1984.
2. [brak autora] Krótka historia elektrowni jądrowej w Polsce, http://www.elektrownia-jadrowa.pl/Krotka-historia-elektrowni-jadrowej-w-Polsce.html (dostęp: 15.11. 2015 r.).
3. Banaszak J., Wiśniewski H., Podstawy ekologii, Adam Marszałek, Toruń 2004.
4. Bralczyk J., O języku polskiej polityki lat 80. i 90., Trio, Warszawa 2003.
5. Bralczyk J., O języku polskiej propagandy politycznej lat siedemdziesiątych, Trio, Warszawa 2001.
6. Budnikowski A., Welfens M.J., Sitnicki S., Rozwój gospodarczy a ochrona środowiska w krajach RWPG, PWE, Warszawa 1987.
7. Charkiewicz E., Zielony finał PRL-u [w:] Polski odcień zieleni. Zielone idee i siły polityczne, red. P. Sadur, GEF, Warszawa 2008.
8. Chudek M., Chlebanow K.F. (red.), Ochrona środowiska w Górnośląskim i Donieckim Zagłębiu węglowym, „Śląsk”, Katowice 1984.
9. Dębowski J. (red.), Ekologia a procesy transformacji, Wydawnictwo Uczelniane WSP, Olsztyn 1999.
10. Domke R., Międzyrzecz w okresie wielkich przemian w Polsce lat 80. XX wieku oraz w czasach najnowszych [w:] Międzyrzecz – dzieje miasta, red. W. Strzyżewski, M. Tureczek, Arcanum, Międzyrzecz 2009.
11. Gliński P., Polscy Zieloni. Ruch społeczny w okresie przemian, IFIS PAN, Warszawa 1996.
12. Górka K., Poskrobko B., Ekonomika ochrony środowiska, PWE, Warszawa 1987.
13. Jastrzębski S., Zysk czy strata, KAW, Warszawa 1977.
14. Kamiński Ł., Eko-opozycja, „Tygodnik Powszechny” 17.04.2011, nr 16, Dodatek Specjalny, Olszewski M., Kamiński Ł., Pięciak W. (red.), Natura, człowiek, bunt.
15. Kurnatowska A. (red.), Ekologia. Jej związki z różnymi dziedzinami wiedzy, wyd. 4, PWN, Warszawa–Łódź 2002.
16. Łabno G., Ekologia. Słownik encyklopedyczny, wyd. 1, Europa, Wrocław 2006.
17. Mały rocznik statystyczny, R.1-34, GUS, Warszawa 1959–1990.
18. Matczak P., Problemy ekologiczne jako problemy społeczne, Wydawnictwo Uczelniane UAM, Poznań 2000.
19. Michajłow W., Środowisko i polityka, Ossolineum, Wrocław 1976.
20. MOL (oprac.), Z wytycznych cenzora, „Tygodnik Powszechny” 17.04.2011, nr 16, Dodatek Specjalny, Olszewski M., Kamiński Ł., Pięciak W. (red.), Natura, człowiek, bunt.
21. Morawski J., Bujanie w radioaktywnym obłoku, „Rzeczpospolita” 15.12.2000 r.
22. Papuziński A. (red.), Decentralizacja, regionalizacja, ekologia, Wydawnictwo Uczelniane WSP, Bydgoszcz 1998.
23. Papuziński A. (red.), Polityka ekologiczna III Rzeczypospolitej, Wydawnictwo Uczelniane AB, Bydgoszcz 2000.
24. Polityka ochrony środowiska w krajach socjalistycznych, red. B. Prandecka, PWE, Warszawa 1980.
25. Rocznik demograficzny, GUS, Warszawa 1945/1966–1989.
26. Rocznik statystyczny, GUS, Warszawa 1947–1950, 1955–1990.
27. Rocznik statystyczny inwestycji i środków trwałych, t. 1, GUS, Warszawa 1946–1966.
28. Siuta J., Inżynieria ekologiczna w mojej działalności, WNGB, Warszawa 2002.
29. Sromek N. (oprac.), Eko kalendarium PRL, „Tygodnik Powszechny” 17.04.2011, nr 16, Dodatek Specjalny, Olszewski M., Kamiński Ł., Pięciak W. (red.), Natura, człowiek, bunt.
30. Strzałko J., Mossor-Pietraszewska T. (red.), Kompendium wiedzy o ekologii, WN PWN, Warszawa 2005.
31. Strzyżewski T., Czarna księga cenzury PRL. Aneks, Londyn 1977.
32. Trojan P., Ekologia ogólna, wyd. 1, PWN, Warszawa 1975.
33. Wituszyński S., Bez dymów. Bez ścieków, RSW, Warszawa 1983.

NETOGRAFIA

1. [brak autora] Krótka historia elektrowni jądrowej w Polsce, http://www.elektrownia-jadrowa.pl/Krotka-historia-elektrowni-jadrowej-w-Polsce.html (dostęp: 15.11. 2015 r.).
2. Jaworowski Z., Jak to z Czarnobylem było, http://archiwum.wiz.pl/1996/96052000.asp (dostęp: 2 listopada 2015 r.).
3. Kiełbasa W., Hryszko J., Kuźniarski Ł., EJ Żarnowiec 1982–1990; http://www.atom.edu.pl/index.php/ej-w-polsce/wczoraj/ej-zarnowiec.html (dostęp: 15.11.2015 r.).
4. Michalik Ł., Elektrownie jądrowe. Czy czeka nas przez nie apokalipsa?, http://gadzetomania.pl/3680,elektrownie-jadrowe-czy-czeka-nas-przez-nie-apokalipsa (dostęp: 15.11.2015 r.).
5. Michałowski L., Wielka budowa, wielka katastrofa i wielka niewiadoma - spór o Żarnowiec, http://ppg.ibngr.pl/pomorski-przeglad-gospodarczy/1582-2 (dostęp: 15.11.2015 r.).
6. Niziołek B., Dlaczego wstrzymano budowę elektrowni jądrowej w Żarnowcu?; http://www.wiadomosci24.pl/artykul/dlaczego_wstrzymano_budowe_elektrowni_jadrowej_w_zarnowcu_136871.html (dostęp: 15.11. 2015 r.).