WYZWANIA I PRZEMIANY W KREOWANIU MODELI BIZNESOWYCH PRZEZ POLSKICH PRZEDSIĘBIORCÓW A PROCESY WZROSTU MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW

Modele biznesowe są relatywnie nowym narzędziem intensywnie popularyzowanym zarówno w nauce jak i praktyce gospodarczej przedsiębiorstw. Doświadczenia pokazują, iż stosowanie ich w zarządzaniu firmami, wpływa na wzrost i pozycję konkurencyjną podmiotów. Model biznesowy może być traktowany  również jako narzędzie służące do  kreowania nowych metod prowadzenia działalności gospodarczej, a tym samym do reorganizacji wewnętrznych procesów, poszukiwania nowatorskich sposobów sprzedaży lub komunikacji z klientami. W przypadku najmniejszych przedsiębiorstw model biznesowy kształtuje się jako całościowy system w sposób niemalże naturalny, głównie dzięki zaangażowaniu, pomysłowości i doświadczeniu samego przedsiębiorcy. Modele biznesowe traktowane są zatem jako proste w zastosowaniu narzędzia, pozwalające osiągać wymierne korzyści zarówno małym jak i większym przedsiębiorstwom. Ułatwiają podejmowanie strategicznych decyzji i wspomagają bieżące zarządzanie firmą. Pozwalają odnajdywać nisze rynkowe i wzmacniać pozycję konkurencyjną firmy poprzez m.in. dywersyfikację działalności, wchodzenie na nowe rynki, znajdywanie nowych zastosowań dla posiadanych produktów, optymalizację zarządzania dostępnymi zasobami i procesami itp.   Modelowanie biznesu obejmuje definiowanie obszarów działalności przedsiębiorstwa począwszy od procesów wewnętrznych, a skończywszy na wartości dla klienta.

W artykule przeanalizowano  szczególne cechy modeli biznesowych odnosząc je do wybranych przedsiębiorstw zaliczanych do grupy mikro-, małych i średnich, działających w specyficznym otoczeniu oraz w tzw. niszowych branżach. Autorki  zaprezentowały nietypowe rozwiązania modeli biznesowych wykorzystywane przez przedsiębiorców dla przetrwania i wzrostu firmy.

Pełny tekst (pdf)

1. Afuah A., Tucci Ch.L., Biznes internetowy – strategie i modele, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2003.
2. Arend R., The business model: Present and future – beyond a skeumorph, "Strategic Organisation", 2013, 11(4), s. 390–402.
3. Baden-Fuller Ch., Mangematin V, Business models: A challenging agenda, "Strategic Organisation", 2013, 11(4), s. 418–427.
4. Bednarz P., Typowe modele biznesowe w nauce zarządzania, w: Modele biznesowe przedsiębiorstw tworzonych na bazie szkół wyższych, red. M. Bąk, P. Kulawczuk, A. Szcześniak, Instytut Badań nad Demokracją i Przedsiębiorstwem Prywatnym, Regionalna Izba Gospodarcza w Katowicach, Przez Naukę do Biznesu, Warszawa, 2011.
5. Bytniewski A. (red.), Systemy informatyczne a rozwój społeczeństwa informacyjnego, e-book Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu 2015.
6. Bytniewski A., Hernes M., Technologie informacyjne jako czynnik rozwoju nowych funkcjonalności zintegrowanych systemów zarządzania w ramach koncepcji big management, Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach  Nr 341/2017.
7. Chesbrough H., Rosenbloom R.S., The role of the business model in capturing value from innovation: evidence from XEROX Corporation’s technology spin-off companies, "Industrial and Corporate Change", 2002, 11(3), s. 529–555.
8. Demil B., Lecocq X. Business model evolution: In search of dynamic consistency, "Long Range Planning", 2010, vol. 43, s. 227–246.
9. de Wit B., Meyer R., Synteza strategii, PWE, Warszawa 2007.
10. Dobbs R., Manyika J., Woetzel J., No Ordinary Disruption: The Four Global Forces Breaking All the Trends, PublicAffairs, New York 2015, s. 38.
11. Drucker, P.F., Zarządzanie w czasach burzliwych, „Nowoczesność Czytelnik”, Warszawa 1995.
12. Hamel G., Leading the Revolution, Harvard Business School Press 2002, s. 73.
13. Hedman J., Kalling T., The business model concept: theoretical underpinnings and empirical illustrations,  "European Journal of Information Systems" 2010, vol. 12, 49–59.
14. Johnson M.W., Seizing the white space: Business model innovation for growth and renewal,  Harvard Business School Publishing, Boston  2010.
15. Johnson M.W., Christensen C., Reinventing your business model, "Harvard Business Review", 2008, 86(12), 51–59.
16. Kardas M., Pojęcia i typy modeli biznesu, w: Zarządzanie, organizacje i organizowanie - przegląd perspektyw teoretycznych, red. K. Klincewicz, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2016, s. 298-319.
17. Koźmiński A.K., Zarządzanie w warunkach niepewności. Podręcznik dla zaawansowanych,  Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.
18. Kraska M. (red.), Elektroniczna gospodarka w Polsce. Raport 2007, Biblioteka Logistyka, Poznań 2008.
19. Kulawczuk P., Projektowanie modelu biznesowego małej firmy innowacyjnej na podstawie koncepcji Andrewsa 1971) - omówienie wzorca, w: Modele biznesowe przedsiębiorstw tworzonych na bazie szkół wyższych, red. M. Bąk, P. Kulawczuk, A. Szcześniak, Instytut Badań nad Demokracją i Przedsiębiorstwem Prywatnym, Regionalna Izba Gospodarcza w Katowicach, Przez Naukę do Biznesu, Warszawa 2011, http://www.arch.iped.pl/publikacje/Modele_Biznesowe_Przedsiebiorstw_Tworzonych_na_Bazie_Szkol_Wyzszych.pdf, s. 83-84.
20. Lund D., MacGillivray C., Turner V., Morales M., Worldwide and Regional Internet of Things (IoT) 2014-2020. Forecast: A Virtuous Circle of Proven Value and Demand, IDC 2014, s. 4, http://branden.biz/wp-content/uploads/2017/06/IoT-worldwide_regional_2014-2020-forecast.pdf (dostęp: 23.09.2018 r.).
21. Łuczka T., Rola Internetu w rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw, [w:] Mikrofirma 2008 - Uwarunkowania rynkowe rozwoju mikro i małych przedsiębiorstw, "Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa" 2008, nr specjalny, s. 52.
22. Malanowska I., Koliński A., Wykorzystanie narzędzi gospodarki elektronicznej w działalności przedsiębiorstw z sektora MSP, E-MENTOR nr 2(29)/2009.
23. Magretta J.,  Why business models matter?, "Harvard Business Review", 2002, 80(5), s. 86–92.
24. Mettler A., Williams A. D., The Rise of the MicrO-Multinational: How Freelancers and Technology -Savyy Startu-Ups Are Driving Growth, Jobs  and Innovation, Lisbon: Lisbon Council Policy Brief, http://www.lisboncouncil.net/publication/publication/67-the-rise-of-the-micro-multinational-how-freelancers-and-technology-savvy-start-ups-are-driving-growth-jobs-and-innovation.html (dostęp: 23.09.2018 r.).
25. Michniewska K., Rola ekonomii współdzielonej w dochodzeniu do celów środowiskowych Unii Europejskiej – nowe modele biznesowe w domykaniu pętli łańcucha dostaw (SSC/CLSC)”, Logistyka Odzysku NR 3/2016 (20).
26. Morris M., Schindehutte M., Allen J., The entrepreneur’s business model: toward a unified perspective, "Journal of Business Research" 2005, vol. 58, s. 726–735.
27. Obłój K., Tworzywa skutecznych strategii, PWE, Warszawa, 2002.
28. Osterwalder A., Pigneur Y., Tworzenie modeli biznesowych. Podręcznik wizjonera, Wydawnictwo Helion, Gliwice 2013.
29.  Penc J., Menedżer w działaniu. Tom 2. Podejmowanie najlepszych decyzji, CH Beck, Warszawa 2003.
30. Porter M., What is Strategy?, „Harvard Business Review” November-December 1996.
31. Porter M. , Strategy and the Internet, “Harvard Business Review” March 2001.
32. Raport o stanie małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce, PARP, Warszawa 2017.
33. Sagan M., Modele biznesu w epoce Network Economy, "Roczniki Ekonomii i Zarządzania" tom 5(41)/2013, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, Lublin 2013, s. 293
34. Schumpeter J., Kapitalizm, socjalizm, demokracja, PWN Warszawa, 1995, s. 104.
35. Shafer S.M., Smith H.J., Linder J.C., The power of research models, "Business Horizons" 2005, vol. 48, s. 199–207.
36. Shaughnessy H., Harnessing platform-based business models to power disruptive innovation, Strategy & Leadership, 44(5) 2016, s. 6-14.
37. Slywotzky A.J., Morisson D.J., Andelman B., Strefa zysku. Strategiczne modele działalności,  PWE, Warszawa 2000.
38. Skirski P., Nowe modele biznesu wkrótce zmienią sposób walki o klientów, Rzeczpospolita, 23.03.2016, http://www.rp.pl/Opinie/303239821-Nowe-modele-biznesu-wkrotce-zmienia-sposob-walki-o-klientow.html, (dostęp: 23.09.2018 r.). 
39. Szpringer W., Innowacyjne modele e-biznesu. Aspekty instytucjonalne, Difin Warszawa 2012, s. 107-108; M. Sobinska, Innowacyjne modele biznesu dla IT - wyzwania i perspektywy rozwoju, Informatyka ekonomiczna, 1(31) 2014, s. 126-137. 
40. Świderek T., Blockchain zmienia biznes, 19.12.2017, https://www.obserwatorfinansowy.pl/tematyka/makroekonomia/blockchain-zmienia-biznes/ (dostęp: 23.09.2018 r.).
41. Teece D.J., Business model, business strategy and innovation, "Long Range Planning" 2010,   vol. 43, s. 172–194.
42. Timmers R., Business models for electronic markets, "Electronic Markets" 1998, 8(2), s. 3–8.
43. Walczyk A.,  Koncepcja modelu biznesu przedsiębiorstwa działającego w branży odlewniczej, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” nr 475/2017.
44. Waszczuk P., Chmura motorem zmian biznesowych i nowych rodzajów usług, 13.12.2017, https://itwiz.pl/chmura-motorem-zmian-biznesowych-nowych-rodzajow-uslug/ (dostęp: 23.09.2018 r.).
45. Wielki J., Internet rzeczy i jego wpływ na modele biznesowe współczesnych organizacji gospodarczych, Studia Ekonomiczne, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Nr 281, 2016, s. 208-1019.
46. Wojnicka – Sycz E., Narzędzia ICT wspierające proces innowacyjny, „Prace Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Gdańskiego, Zarządzanie i Finanse” 2013/4/1, s. 403-417.
47. Wójcik D., Gospodarka współdzielenia a gospodarka doznań w sektorze turystycznym, w: Organizacja w sieci relacji, red. S. Lachiewicz, A. Zakrzewska - Bielawska, Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej, Łódź 2017.
48. Wixom B., Watson H., The BI – based organization, “International Journal of Business Intelligence Research” 2010, no.1.
49. Zott Ch., Amit R., The business model: A theoretically anchored robust construct for strategic analysis,  "Strategic Organisation" 2013, vol. 4,  s. 403-411.
50. Zott Ch., Amit R., Massa L., The business model: Recent developments and future research,  "Journal of Management", 2011, vol.37, s.1019-1042.