Brytyjskie lotnictwo w rejonie Dardaneli w 1915 roku

Walki w rejonie Dardaneli i na Półwyspem Gallipoli toczyły się niemal przez cały rok 1915. Operacja, planowana początkowo jako samodzielne przedsięwzięcie floty, miało zakończyć się szybkim wyeliminowaniem Imperium Osmańskiego z wojny. Jednakże działania sił nawodnych okazały się nieskuteczne, a atak przeprowadzony w dniu 18 marca 1915 roku kosztował Aliantów utratę trzech okrętów liniowych. Niechęć do przyznania się do porażki spowodowała podjęci decyzji o rozpoczęciu operacji lądowej i wysadzenie desantu na Półwyspie Gallipoli. Była to pierwsza w nowoczesnej wojnie operacja desantowa na wybrzeże bronione przez nieprzyjaciela. Lądowanie przeprowadzone w dniu 25 kwietnia 1915 roku zakończyło się zdobyciem przyczółków, ale nie zdołano opanować kluczowych punktów na półwyspie. Także podejmowane w kolejnych miesiącach operacje zakończyły się niepowodzeniem, a zbliżająca się zima zmusiła wycofanie sił alianckich na przełomie 1915/1916 roku.

W walkach w rejonie Dardaneli, zarówno marynarka wojenna, jak i wojska lądowe wspierane były przez lotnictwo. Jednostki lotnicze obejmowały dwa okręty-bazy wodnosamolotów – HMS Ark Royal oraz HMS Ben-my-Chree, oraz dwie eskadry Royal Naval Air Service  – 2. oraz 3. Ponadto na korzyść kontyngensu francuskiego działała 98. Eskadra Lotnicza (l’Escadrille MF 98 T). 

W czasie analizowanych miesięcy, lotnictwo alianckie bardzo mocno angażowało się w prowadzone działania, zarówno morskie jak i lądowe. Niestety, z powodu niewystarczającej liczby maszyn latających, ich słabych parametrów taktyczno-technicznych oraz zbyt ubogiego zaplecza technicznego efektywność tych działań była bardzo daleko niewystarczająca.

Pełny tekst (pdf)

1. Aspinal-Oglander C.F. , Official History of The Great War. Military Operations. Gallipoli. Vol. 2. May 1915 to the Evacuation, London 1931.
2. Churchill W., The World Crisis, Vol. II. 1915, London 2015.
3. Gołowin M.M. , Armia rosyjska w wielkiej wojnie, Oświęcim 2013.
4. Hall Ch.D. , British Strategy in the Napoleonic War 1803–1815, Manchester 2003; R. Muir, Britain and the Defeat of Napoleon, 1807–1815, Yale 1996.
5. Hart P., Gallipoli, Oxford 2011.
6. Isaacs K., Wings Over Gallipoli, „Journal of the Australian Professions of Arms”, 1990, No. 81 (March/April).
7. Korzeniowski P., Charakterystyka alianckich sił lądowych biorących udział w desancie na Półwyspie Gallipoli 25 kwietnia 1915 roku [w:] O powinnościach żołnierskich, t. III, pod red. A. Drzewieckiego, Oświęcim 2016.
8. Korzeniowski P., Operacje lotnicze HMS Ark Royal w rejonie Dardaneli (luty-maj 1915) [w:] Od Gorlic po Kaukaz, Lewant Alpy i Adriatyk – czyli lotnictwo na Froncie Wschodnim, nad Bałkanami i na Bliskim Wschodzie 1914–1918, pod red. P. Korzeniowskiego, A. Olejko, G. Artla, Rzeszów 2017.
9. Méchin D., Historique de l’escadrille 524, http://albindenis.free.fr/Site_escadrille/escadrille524.htm (dostęp 1 marca 2017 r.).
10. Rawson A., The British Army 1914–1918, Stroud 2014.
11. Rogan E., The Fall of The Ottomans. The Great War on Middle East 1914–1920, London 2015.
12. Thetford O., British Naval Aircraft Since 1912, Boston 1978.