Konsumpcjonizm w społeczeństwie postindustrialnym – wymiar społeczny i ekonomiczny zjawiska

W niniejszym artykule przedstawiona została sytuacja charakterystyczna dla współczesności, w której to jednostka nastawiona jest przede wszystkim na poszukiwanie przyjemności, dobrobytu oraz zaspokajanie własnych potrzeb generowanych przez kulturę konsumpcji. Fitness lub umiejętności taneczne, jakość zabiegów kosmetycznych, modna odzież stają się wyznacznikiem pozycji społecznej. Kulturowo-estetyczna konsumpcja, zarezerwowana wcześniej przede wszystkim dla zamożnych warstw, rozprzestrzenia się na pozostałe warstwy społeczne.  Zmiany w systemie wartości skutkują tworzeniem nowych wzorów konsumpcji, nowych sposobów zachowań konsumpcyjnych, w których coraz ważniejsze miejsce zajmuje dążenie do zaspokojenia potrzeb społecznych, zwłaszcza samorealizacji.

Zjawisko konsumpcjonizmu wpływa na przemiany w sferze pracy i czasu wolnego. Technizacja produkcji sprawiła, że coraz mniej ludzi identyfikuje się ze swoją pracą i ich zawód nie jest już jedynym środkiem zapewniającym zaspokojenie potrzeb. Konsekwencją tej sytuacji jest instrumentalna postawa wobec pracy, która  stanowi już tylko środek do realizacji konsumpcyjnych interesów i czasu wolnego. Ważnym czynnikiem determinującym powstanie nowego konsumenta jest proces globalizacji konsumpcji, którą należy rozumieć jako proces, w którego ramach upowszechnia się oferta globalnych produktów dostępnych na rynkach światowych, co prowadzi do upodabniania się wzorów spożycia w różnych częściach świata.

Wszystko to prowadzi  do powstania społeczeństwa konsumpcyjnego, które jako zjawisko charakterystyczne dla czasów współczesnych wymaga refleksji teoretycznej i badań empirycznych.

Pełny tekst (pdf)

1. Baudrillard J., Społeczeństwo konsumpcyjne. Jego mity i struktury, Warszawa 2006.
2. Bellenger D, N., Korgaonkar P. K., Profiling Recreational Shopper, ,,Journal of Retailing”, 56 /1980.
3. Beck U., Społeczeństwo ryzyka, Warszawa 2002.
4. Bylok F., Model nowego konsumenta w społeczeństwie informacyjnym, [w:] Społeczeństwo informacyjne. Aspekty Funkcjonalne i dysfunkcjonalne, red. L.H. Haber, M. Niezgoda, Kraków 2006.
5. Featherstone M., Koncepcje kultury konsumpcyjnej, [w:] M. Lambkin, G. Foxal, Zachowania konsumenta. Koncepcje i badania europejskie, Warszawa 2001.
6. Fromm E., Mieć czy być, Warszawa 2007.
7. Inglehart R., The Silent Revolution. Changing Yalues and Political Styles Among Western Publics, Princeton 1977.
8. Koslowski P., Die postmoderne Kultur gesellschaftlich-kulturelle Konseąuenz der Technische Entwicklung, Munchen 1988.
9. Kroeber-Riei W., Konsumnentemerhalten, 5 aufl., Munchen 1992.
10. Lambkin M., Foxall G., van Raaij F., Heilbrunn B., Zachowanie konsumenta. Koncepcje i badania europejskie, Warszawa 2001.
11. Maas P., Schuller A., Arbeit und Konsum. Wertwandel in zwei zentralen Berteichen des Ubens, [w:] R. Szallies, G. Wiswede, Wertwandel und Konsum, Landsberg/Lech 1990.
12. Marks K., Zarys ekonomii politycznej, Warszawa 1986.
13. Scherhom G., Die Grenzen der Manipulation, [w:] Konsum, red. K.E. Becker, Frankfurt am Main – Bern – New York – Paris.
14. Mazurek-Łopacińska K., Zachowania nabywców i ich konsekwencje marketingowe, Warszawa 2003.
15. Opaschowski H.W., Konsum 2000 – Szenarien Uber die Zukunft von Konsum und Freizeit, [w:] Konsum 2000. Yeranderung im Verbraucheralltag, red. G. Rosenberger, Frankfurt a. M. 1992.
16. Ritzer G., Magiczny świat konsumpcji, Warszawa 2001, s.32
17. Schneider N.F., Konsum und Gesellschaft, [w:] D. Rosenkranz, Konsum: soziologische, okonomische und psychologische Perspektiven, Opladen 2000.
18. Solomon M., Bamossy G., Askegaard S., Konsumverhalten. Der europaische Markt, Munchen 2001.
19. Stihler A., Die Entstehung des modernen Konsum, Berlin 1998.
20. Szallies R., Wiswede G., Wertwandel und Konsum, Landsberg/Lech 1990.
21. Veblen T., Teoria klasy próżniaczej, Warszawa 1971.
22. Wiswede G., Soziologie: ein Lehrbuchfiir den wirtschafts- und sozialmssenschaftlichen Bereich, Landsberg/Lech 1991.