REKONSTRUKCJA UNIWERSALNEGO POJĘCIA ANALOGII W FILOZOFII ŚW. TOMASZA

W niniejszym studium przedmiotem analizy uczyniono św. Tomasza z Akwinudoktrynę analogii. Jakkolwiek analogia ma swoje stałe miejsce w filozofii i teologii katolickiej, tak już zgody nie ma w kwestii pojęcia analogii oraz jej roli we wskazanych obszarach wiedzy. Tymczasem analogia nie może być sprawnym narzędziem filozoficznego i teologicznego poznania, dopóki nie wypracuje się jednej spójnej jej interpretacji. O tym jak trudno stworzyć taką interpretację świadczą liczne rozbieżne komentarze i polemiczne studia dotyczące tego zagadnienia. Autor niniejszego studium twierdzi, że najbardziej podstawowym zadaniem w pokonywaniu rozbieżności interpretacyjnych, dotyczących św. Tomasza teorii analogii, jest zadanie określenia uniwersalnego pojęcia analogii. Zmierza on do ustalenia takiego pojęcia poprzez polemiczną dyskusję z zrekonstruowanym pojęciem analogii i wskazywanym,jako uniwersalne przez współczesnego francuskiego tomistę de l'abbé S. Leclère. Twierdzeniem niniejszej pracy jest stanowisko, że Leclère niesłusznie zawęził św. Tomasza teorię analogii jedynie do porządku logicznego czyniąc z niej wyłącznie narzędzie orzekania wspólnych predykatów o przedmiotach. Wykazuje, że św. Tomasz wielokrotnie daje wyraz temu, iż myśli on porządkiem rzeczy poznawanej, dlatego porządek metafizyczny w jego dziełach uprzedza porządek logiczny. W przeciwieństwie do tego, jak robił to l'abbé S. Leclère, rekonstrukcja pojęcia analogii jako takiej winna przebiegać nie w porządku logicznym, lecz w porządku metafizycznym. Natomiast za słuszny uznaje się sprzeciw de Leclère, wobec redukowania, przez Kajetana i komentatorów św. Tomasza podążających za Kajetanem, uniwersalnego pojęcia analogii do jednego z jej typów.

Streszczenie (pdf)

Pełny tekst (pdf)

1. Cajetan, Scripta philosophica: De nominum analogia, Romae: Inst. "Angelicum", 1952.
2. Anderson J. F., Reflections on the analogy of being, Martinus Nijhoff, The Hague 1967.
3. Ciszewski M., Kajetan [w:] Powszechna encyklopedia filozofii, red. A. Maryniarczyk i in., t.5, Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, Lublin 2004, 427-429.
4. Hochschild J., The Semantics of Analogy Reading Cajetan's De Nominum Analogia, University of Notre Dame Press, Indiana 2010.
5. Krause A., Zur Analogie bei Cajetan und Thomas von Aquin: eine Analyse, Halle/Saale, Hallescher 1999.
6. Krąpiec M. A., Teoria analogii bytu, RW KUL, Lublin 1993.
7. Leclère S. Abbé, A propos de l’analogie chez saint Thomas d’Aquin [online], http://www.salve- regina.com/salve/L%27analogie (30.02.2015).
8. McInerny R., Aquinas and Analogy, The Catholic University of America Press, Washington, 1996.
9. McInerny R., The logic of analogy, An interpretation of st Thomas, Martinus Nijhoff, Hague 1961.
10. Montagnes B., La doctrine de lʼanalogie de lʼêtre dʼaprès saint Thomas dʼAquin, Publications Universitaires, Louvain 1963.
11. Owen G. E. L., Logic, Science and Dialectic, Cornell University Press, Ithaca 1986.
12. Św. Tomasz z Akwinu, De Potentia Dei, q. 10, a. 4.
13. Św. Tomasz z Akwinu, De Veritate q. 2, a. 11.
14. Św. Tomasz z Akwinu, III Sent. d. 1, q. 1, a. 1.
15. Św. Tomasz z Akwinu, In Boetii de Trinitate, p. 3, q. 5, a. 4.
16. Św. Tomasz z Akwinu, In I Sent. d.19, q. 5, a. 2, ad 1.
17. Św. Tomasz z Akwinu, Summa contra Gentiles I, 34.
18. Św. Tomasz z Akwinu, Summa Theologiae I, q. 13, a. 5.
19. Św. Tomasz z Akwinu, Summa Theologiae II-II, q. 57, a. 1, ad 1.
20. Ziembiński Z., Logika praktyczna, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2004.