PERSPEKTYWY POZYSKIWANIA GAZU ZIEMNEGO ZE ZŁÓŻ NIEKONWENCJONALNYCH NA UKRAINIE

Pozyskiwanie gazu ziemnego ze złóż niekonwencjonalnych na obszarze Ukrainy może stanowić znaczące wsparcie dla państwa starającego się uniezależnić od dostaw surowca ze Wschodu. Za sprawą tego surowca, wydobywanego z przewidywanym (nierzadko nazbyt optymistycznie) zyskiem, mogłaby polepszyć się za pozycja Ukrainy w jej staraniach zarówno o niezależność i terytorialną integralność, jak i o dywersyfikację źródeł dostaw gazu ziemnego. Warunkiem jest jednakże opłacalność wydobywania gazu ziemnego ze złóż niekonwencjonalnych. W artykule przedstawiono szacunki dotyczące ukraińskich zasobów gazu oraz zapotrzebowanie na surowiec w tym państwie. Ukazano również działania Ukrainy, zmierzające do dywersyfikacji dostaw surowca i choć częściowego uniezależnienia się od Rosji. Przedstawiono także aktywność zachodnich przedsiębiorstw, które zajmują się poszukiwaniem gazu z łupków, a także najważniejsze złoża surowca, na obszarze których odbywają się prace. Z uwagi na znaczenie Rosji, będącej kluczowym dostawcą gazu na Ukrainę, w artykule ukazano również krytyczne stanowisko Moskwy wobec pozyskiwania gazu z łupków na Ukrainie. Jak zostało to udowodnione, zajęcie Krymu, a także wciąż możliwe odłączenie się od Ukrainy innych terytoriów niewątpliwie osłabi bezpieczeństwo gazowe tego państwa, przynosząc znaczące korzyści Rosji. W artykule przedstawione zostały także perspektywy pozyskiwania gazu z łupków na Ukrainie, w szczególności zaś sprzeciw określonych sił politycznych i społecznych. Co istotne, w artykule wskazano również na znaczenie innych rodzajów gazu niekonwencjonalnego: gazu ściśniętego oraz metanu z pokładów węgla.

Pełny tekst (pdf)

1. Andoura S., Security of Supply and the External Dimension of a European Energy Policy, „Studia Diplomatica” 2007, vol. LX, no 2.
2. Bodio M., Polityka energetyczna w stosunkach między Unią Europejską a Federacją Rosyjską w latach 2000-2008, Warszawa 2009
3. BP Statistical Review of Global Energy, June 2013, http://www.bp.com/content/dam/bp/pdf/statistical-review/statistical_review_of_world_energy_2013.pdf (23.05.2014)
4. Brzeziński Z., Wielka szachownica, Warszawa 1999
5. Center EIR, Центр досліджень енергетики, 10.09.2013, Енергетична стратегія України на період до 2030 року (проект), http://eircenter.com/ua-analiitika/energetichna-strategiya-ukrayini-na-period-do-2030-r-proekt (20.05.2014)
6. Dąborowski T., Priorytety współpracy gazowej w Europie Południowo-Wschodniej, „Analizy OSW”, 15.07.2015, http://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2015-07-15/priorytety-wspolpracy-gazowej-w-europie-poludniowo-wschodniej (24.10.2015)
7. Diec J., Jach A., red., Fenomen Rosji. Pamięć przeszłości i perspektywy rozwoju. Część 2: Kontekst polityczny i gospodarczy, Kraków 2014
8. EIA/ARI World Shale Gas and Shale Oil Resource Assessment, Arlington, June 2013
9. Gil W., Gil N., Stosunki Polski z Ukrainą w latach 1989-1993, Toruń-Poznań 1994
10. Helman Ch., What Ukraine Needs Is An American-Style Shale Gas Revolution, Portal Forbes.com, 03.03.2014, http://www.forbes.com/sites/christopherhelman/2014/03/03/what-ukraine-needs-is-an-american-style-shale-gas-revolution (12.05.2014)
11. Honczar M., Pierwsze kroki w nieznane. Perspektywy wydobycia gazu niekonwencjonalnego na Ukrainie,  „Komentarze OSW”, 27.04.2013, http://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/komentarze-osw/2013-04-27/pierwsze-kroki-w-nieznane-perspektywy-wydobycia-gazu (01.06.2014)
12. International Energy Agency, Key World Energy Statistics 2005, Paris 2005
13. International Energy Agency 2012, Ukraine 2012
14. ITAR-TASS News Agency, 11.04.2014, Ukraine estimates lost Crimean shale gas resources at $40 billion, http://en.itar-tass.com/economy/727438 (15.05.2014)
15. Kapuśniak T., Pozycja ekonomiczna Ukrainy, [w:] Ukraina w stosunkach międzynarodowych, red. M. Pietraś, T. Kapuśniak, Lublin 2007
16. Kęsek R., Między konfliktem a dialogiem. Polityka Ukrainy wobec Federacji Rosyjskiej w latach 1997 -2004, Kraków 2010
17. Kost P., Ukraina wobec Unii Europejskiej 1991-2010, Toruń 2012
18. Kozakiewicz J., Rosja w polityce niepodległej Ukrainy, Warszawa 1999
19. Lijdsman R. W., Unconventional Gas in Ukraine: Boom or Bust, Portal U.S.-Ukraine Foundation, http://www.usukraine.org/bizlinks/Reports/UnconventionalGasinUkraineBoomorBust.pdf (12.05.2014)
20. Marocchi T., Fedirko T., Shale gas in Poland and Ukraine: a great potential and an uncertain future, „Pecob-Business Reports”, May 2013
21. Mickiewicz P., Sokołowska P., red, Bezpieczeństwo energetyczne Europy Środkowej, Toruń 2010
22. Moenke A., Wpływ rewolucji łupkowej w Stanach Zjednoczonych Ameryki na rosyjskie plany rozwou sektora LNG, [w:] Fenomen Rosji. Pamięć przeszłości i perspektywy rozwoju. Część 2: Kontekst polityczny i gospodarczy, red. J. Diec, A. Jach, Kraków 2014
23. Nowacki M., Prawne aspekty bezpieczeństwa energetycznego w UE, Warszawa 2010
24. Olearchyk R., Buckley N., Ukraine gas deal loosens Russia’s grip, 24.01.2013, http://www.ft.com/cms/s/0/f5decc00-6641-11e2-b967-00144feab49a.html#axzz31UyNJ6tM (12.05.2014)
25. Pietraś M., Kapuśniak T., red., Ukraina w stosunkach międzynarodowych, Lublin 2007
26. Gazownictwo.wnp.pl, 03.10.2013, Ukraina przeszacowuje plany uniezależnienia się od gazu z Rosji, http://gazownictwo.wnp.pl/ukraina-przeszacowuje-plany-uniezaleznienia-sie-od-gazu-z-rosji,208029_1_0_0.html (22.05.2014)
27. Gospodarczy wnp.pl, 03.10.2013, Ukraina przeszacowuje plany uniezależnienia się od gazu z Rosji, http://gazownictwo.wnp.pl/ukraina-przeszacowuje-plany-uniezaleznienia-sie-od-gazu-z-rosji,208029_1_0_0.html (02.06.2014).
28. Razemolupkach.org, Ukraiński gaz łupkowy - Ukraina traci kontrakty?, http://www.razemolupkach.org/node/1140 (12.05.2014)
29. Reuters.com, 11.05.2012, Ukraine picks Shell, Chevron to develop shale gas fields, http://www.reuters.com/article/2012/05/11/shell-chevron-ukraine-idUSL5E8GBAE020120511 (12.05.2014)
30. Pyka J., Rola Rosji w zapewnieniu globalnego bezpieczeństwa energetycznego, [w:] Bezpieczeństwo energetyczne Europy Środkowej, red. P. Mickiewicz, P. Sokołowska, Toruń 2010
31. Ruszel M., Gaz łupkowy podstawą bezpieczeństwa energetycznego Europy Środkowo-Wschodniej, „Nowa Energia” 2011, nr 3(21)
32. Sarna A., Gazowa strategia Kijowa: między Gazpromem a realną dywersyfikacją, „Komentarze OSW”, 15.07.2013, http://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/komentarze-osw/2013-07-15/gazowa-strategia-kijowa-miedzy-gazpromem-a-realna (22.05.2014)
33. Sarna A., Umowa Ukrainy z koncernem Shell o wydobyciu gazu łupkowego, „Analizy OSW”, 30.01.2013,

http://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2013-01-30/umowa-ukrainy-z-koncernem-shell-o-wydobyciu-gazu-lupkowego (31.05.2014)

34. Slanceviy-glas.livejournal.com, 04.02.2014, Г. Эттингер предположил, что Украина может стать экспортером газа в Европу, http://slanceviy-glas.livejournal.com/114756.html (03.06.2014).

35. Sydun S., Ewolucja stosunków pomiędzy Ukrainą i UE, „Środkowoeuropejskie Studia Polityczne” 2010, t. 3

36. Trusewicz I., Rosja nie chce ukraińskich łupków, Portal Ekonomia.rzeczpospolita.pl, 17.01.2014, http://www.ekonomia.rp.pl/artykul/1079949.html (22.05.2014)

37. Ukraine Special Report, Natural Gas and Ukraine’s Energy Future, February 2012, http://s05.static-shell.com/content/dam/shell-new/local/country/zaf/downloads/pdf/research-reports/Ukraine-Policy-Dialogue-report.pdf (14.05.2014)

38. Ukraina nie będzie pompowała więcej gazu do magazynów, Portal gospodarczy Wnp.pl, 03.11.2015, http://gazownictwo.wnp.pl/ukraina-nie-bedzie-pompowala-wiecej-gazu-do-magazynow,260592_1_0_0.html (29.03.2016).

39. Wieroński M., Ukraina stawia na własny gaz łupkowy, Centrum Informacji o Rynku Energii, 18.02.2013,http://www.cire.pl/item,72091,1,0,0,0,0,0,ukraina-stawia-na-wlasny-gaz-lupkowy.html (12.05.2014)

40. Zachmann G., Naumenko D., Evaluating the options to diversify gas supply in Ukraine, Berlin/Kyiv, February 2014

41. Вилінський C. І., Розвиток альтернативих видів палива в Україні. Сланцевий газ та Україна, „Актуальні проблеми міжнародних відносин”, Випуск 116 (Частина I), 2013

42. Гончар M. M., Енергетична безпека України: біг на місці, [w:] Г. М. Пepeпeлицa (ред.), Зoвнішня пoлітика України, Київ 2009

43. Енергетична стратегія України на період до 2030 р., http://zakon5.rada.gov.ua/laws/show/1071-2013-%D1%80/paran4#n4 (03.04.2016).

44. Закон України. Про затвердження Загальнодержавної програми розвитку мінерально-сировинної бази України на період до 2030 року, http://zakon5.rada.gov.ua/laws/show/3268-17 (30.03.2016).

45. Міністерство енергетики та вугільної промисловості України, 19.04.2006, Енергетична стратегія України на період до 2030 р., http://mpe.kmu.gov.ua/fuel/control/uk/doccatalog/list?currDir=50358 (01.06.2014)

46. Пepeпeлицa Г. М., ред., Зoвнішня пoлітика України, Київ 2009

47. Центр Разумкова, 30.04.2014, Реальні запаси сланцевого газу в Україні залишаються невідомими, http://www.razumkov.org.ua/ukr/expert.php?news_id=4750 (02.06.2014)