ZAKAZ PALENIA WYROBÓW TYTONIOWYCH – WYBRANE ASPEKTY PRAWNE I SPOŁECZNE

Artykuł poświęcony jest problematyce ochrony zdrowia przed szkodliwymi (rakotwórczymi) następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. Bez wątpienia przepisy prawne w tym zakresie wymagają bezzwłocznej „korekty”, mając na względzie konstytucyjną gwarancję prawa do ochrony zdrowia (art. 68 ust. 1 Konstytucji RP) nakładającą na władze publiczne obowiązek respektowania prawa osób niepalących do życia w środowisku wolnym od dymu tytoniowego.

Autorzy wskazali, że zakaz palenia wyrobów tytoniowych powinien obowiązywać ex lege we wszystkich miejscach publicznych, ale także wszędzie tam, gdzie osoby niepalące są narażone na rakotwórczy dym tytoniowy, ponieważ dym wydychany przez osobę palącą bezpośrednio oraz pochodzący z palącej się końcówki papierosa (bierny), zawiera czterokrotnie więcej związków toksycznych niż dym wdychany bezpośrednio przez palącego. Palenie wyrobów tytoniowych jest nałogiem (uzależnieniem), który oprócz problemów związanych z jego leczeniem (koszty finansowane w dużej mierze ze środków publicznych), wpływa także destrukcyjnie, między innymi na sfery życia rodzinnego czy też zawodowego.

Z dokonanych w publikacji ustaleń wynika, że osoby niepalące mają prawo być chronione przed szkodliwym dla ich zdrowia dymem tytoniowym, m.in. poprzez bardziej zdecydowane sankcje prawne w tym zakresie, ale także skuteczną egzekucję zakazu palenia. Ponadto należy wyeliminować „agresywną” działalność lobbystyczną przedstawicieli przemysłu tytoniowego na kształt ustawy antynikotynowej, zapewniając tym samym transparentność procesów legislacyjnych w tym obszarze zdrowia publicznego.

Pełny tekst (pdf)

1. Balwicka-Szczyrba M., Balwicki Ł., Praktyka korzystania przez rady gminy z kompetencji do wprowadzania stref wolnych od dymu tytoniowego, „Samorząd Terytorialny” 2010/9.
2. Balwicka-Szczyrba M., Balwicki Ł., Ustawowy zakaz palenia wyrobów tytoniowych, „Kwartalnik Prawa Publicznego” 2012/1.
3. Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz 2012, Legalis/el.
4. Cebulski S., Świeższy oddech, wyższe zarobki, Lex nr 18861/1.
5. Chmielnicki P., Płażek S., Prawa i obowiązki jednostek samorządu terytorialnego związane z ochroną zdrowia przed następstwami palenia tytoniu, „Przegląd Prawa Publicznego” 2007/1–2.
6. Dąbek D., Prawo miejscowe samorządu terytorialnego, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz–Kraków 2003.
7. Golat R., Nowe obowiązki pracodawców w związku z ograniczeniem palenia tytoniu, „Służba Pracownicza” 2010/12.
8. Grundmann E., Cancer morbidity and mortality in USA Mormons and Seventh-day Adventists, „Arch. Anat. Cytol. Pathol.” 40/2–3 (1992).
9. Hackshaw A., Rodeck C., Boniface S., Maternal smoking in pregnancy and birth defects: a systematic review based on 173 687 malformed cases and 11.7 million controls, „Hum. Reprod.” 17/5 (2011).
10. Jaśkowski K., Maniewska E., Komentarz aktualizowany do ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy 2015, Lex/el.
11. Jończyk J., Ochrona zdrowia, „Państwo i Prawo” 2007/2.
12. Jończyk J., Zasady i modele ochrony zdrowia, „Państwo i Prawo” 2010/8.
13. Kobak M., W. Maciejko, Pracownicze prawo do powietrza wolnego od dymu tytoniowego w świetle orzecznictwa sądów administracyjnych, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2008/7.
14. Konieczko K., Polańska K., Hanke W., Ochrona pracowników przed narażeniem na środowiskowy dym tytoniowy – analiza uregulowań prawnych w Unii Europejskiej i w Polsce, „Medycyna Pracy” 62/4 (2011).
15. Kubiak R., Prawo medyczne 2014, Legalis/el.
16. Ostapski A., Kompetencja rady gminy do ustalenia stref wolnych od dymu tytoniowego, „Samorząd Terytorialny” 2009/6.
17. Ostrzyżek A., Prawo do ochrony zdrowia w świetle artykułu 68 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku, „Prawo i Medycyna” 2005/21.
18. Polańska K., Hanke W., Konieczko K., Ekspozycja pracowników lokali gastronomiczno-rozrywkowych ma środowiskowy dym tytoniowy przed wprowadzeniem i po wprowadzeniu nowych rozwiązań prawnych – przegląd badań epidemiologicznych, „Medycyna Pracy” 62/2 (2011).
19. Polańska K., Hanke W., Konieczko K., Wpływ rozwiązań legislacyjnych ograniczających bierną ekspozycję na dym tytoniowy w miejscu pracy na częstość występowania schorzeń układu oddechowego wśród pracowników lokali gastronomiczno-rozrywkowych – przegląd badań epidemiologicznych, „Medycyna Pracy” 62/3 (2011).
20. Rodgman A., Perfetti T.A., The composition of cigarette smoke: a catalogue of the polycyclic aromatic hydrocarbons, „Beitr. Tabakforschung Inti.” 2006/22.
21. Skrzydło W., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz 2013, Lex/el.
22. Słownik języka polskiego, red. M. Szymczak, t. III, PWN, Warszawa 1981.
23. Sobczak A., Uwagi do projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych, https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12274456/12298900/12298903/dokument180534.pdf.
24. Stefaniuk M., Preambuła do Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, „Annales Universitatis Μariae Сurie-Skłodowska Lublin-Polonia” L/LI (2003/2004).
25. Szreniawski P., Strefa wolna od dymu tytoniowego w zakładach publicznych, [w:] Prawne gwarancje ochrony praw jednostki wobec działań administracji publicznej, red. E. Ura, Mitel, Rzeszów 2002.
26. Thygesen L.C.,  Hvidt N.C.,  Hansen H.P.,  Hoff A.,  Ross L.,  Johansen C., Cancer incidence among Danish Seventh-day Adventists and Baptists, „Cancer Epidemiol.” 36/6 (2012).
27. Tomczak W., Balwicki Ł., Brzeziński M., Boike M., Miejsca pracy wolne od dymu tytoniowego. Poradnik dla pracodawców, Polskie Towarzystwo Programów Zdrowotnych, Gdańsk 2011.
28. Tomczak W., Balwicki Ł., Boiken M., Balwicka-Szczyrba M., Analiza działań przemysłu tytoniowego przeciwstawiających się skutecznej kontroli rynku i konsumpcji wyrobów tytoniowych w Polsce w latach 2006–2012, Polskie Towarzystwo Programów Zdrowotnych, Gdańsk 2013.
29. Wengler L., Popowski P., Adamska-Pietrzak E., Balwicka-Szczyrba M., Balwicki Ł., Adrych-Brzezińska I., Trzeciak-Bilska K., Wybrane aspekty polskiego prawa antytytoniowego jako narzędzia ograniczającego epidemię palenia tytoniu, „Annales Academiae Medicae Gedanensis” 2012/42.
30. Weresa M., Ciecierski Ch.Cz., Cherukupalli R., Ekonomiczne aspekty palenia tytoniu i opodatkowania wyrobów tytoniowych w Polsce, http://global.tobaccofreekids.org/files/pdfs/po/Poland_tobacco_taxes_report_po.pdf.
31. Wierczyński G., Redagowanie i ogłaszanie aktów normatywnych. Komentarz 2009, Lex/el.
32. Wilczyński P., Wolność palenia wyrobów tytoniowych? Artykuł dyskusyjny, „Administracja. Teoria. Dydaktyka. Praktyka” 2007/3.
33. Wilk J., Ustawa o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych – ustalenie stref wolnych od dymu tytoniowego, „Nowe Zeszyty Samorządowe” 2015/1.