O POTRZEBIE WYKORZYSTANIA ŹRÓDEŁ W POLITOLOGICZNYCH BADANIACH MYŚLI POLITYCZNEJ

Artykuł jest o rodzajach źródeł służących badaniu myśli politycznej. Są to: 1) różnorodne wytwory działalności ludzi, czyli źródła pisane i niepisane, bezpośrednie i pośrednie, adresowane i nieadresowane. Spośród nich szczególne ważne są duchowe (pisemne) i pozostałości materialne (zabytki). Wśród pierwszego typu źródeł są dokumenty: piśmiennicze (druki wytworzone przez partie polityczne, instytucje, osoby publiczne, książki, czasopisma),  audialne (płyty gramofonowe, taśmy magnetofonowe z nagranymi przemówieniami, wywiad ustny w radiu, anegdota polityczna), wizualne (fotografie), audiowizualne (filmy), nośniki komputerowe (dyskietki, dyski), portale internetowe; 2) zachowania ludzi obserwowane przez badaczy (przykładem mogą być decyzje rządzących czy ich brak tzw. niedecyzje); 3) zjawiska, które można bezpośrednio obserwować; 4) ludzka pamięć. Ta ostatnia przekazuje bowiem między pokoleniami wiedzę i doświadczenia przeszłych pokoleń, obyczaje, wierzenia, język, tradycję.

W badaniu myśli politycznej podstawowe znaczenie mają świadectwa myśli politycznej. Zaliczyć do nich można teksty polityczne, jako przykład źródeł pisanych, bezpośrednich i adresowanych, zawierające poglądy, twierdzenia i wskazania, które odnoszą się do polityki jako formy życia zbiorowego. Są to dokumenty z wątkiem perswazyjnym: programy, uchwały, manifesty, deklaracje, rezolucje, instrukcje, wytyczne; opracowania przywódców partyjnych, decydentów, teoretyków, ideologów, ekspertów, publicystów, występujących w życiu publicznym jako rzeczników środowisk politycznych. Tego typu dokumenty pozwalają na odtworzenie stylu i struktury myślenia autora, środowiska politycznego czy kręgu jego ideologicznej i intelektualnej przynależności.

Bez odwołania się do różnego rodzaju źródeł trudno jest nie tylko o sformułowanie i weryfikację hipotez ale i o rzetelną narrację. Badacz nie powinien bazować na jednym rodzaju źródła, bo może narazić się na zarzut braku rzetelności. Nie jest ważna ilość źródeł, lecz ich jakość. Nie powinno pomijać się śladów, gdyż pozwalają na weryfikację świadectw.

Pełny tekst (pdf)

Źródła:

1. Górska H., Ślepe tory, Warszawa 1937.
2. Górska H., Ucieczki, Warszawa 1939.
3. Luksemburg R., Listy do Leona Jogichesa-Tyszki, t. 2, Warszawa 1968.
4. Michniewicz M., Rudnicki P. M, Czas na zmiany. Rozmowa z Jarosławem Kaczyńskim, Warszawa 2014.
5. Palikot J., Kuchnia Palikota, Kikimora 2012.
6. Palikot J., Wojciechowska A., Kulisy Platformy. Tajemnice Platformy, rządu i parlamentu ujawnia Janusz Palikot, Warszawa 2011.
7. Piskorski P., Między nami liberałami, Warszawa 2014.
8. Tusk D., Solidarność i duma, Gdańsk 2005.
9. Wolica A., Kielich goryczy, Warszawa 1939.
10. Wolica A., Rudy,  Warszawa 1939.
11. Wolica A., Ulica ogrodowa, Warszawa 1938.

Opracowania

1. Buksiński T., Interpretacje źródeł historycznych pisanych, Warszawa-Poznań 1992.
2. Dominiczak H., Wstęp do badań historycznych, Częstochowa 1998.
3. Dymek B., Geneza i działalność Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (1948–1954), Warszawa 1988.
4. Dymek B., Konsolidacja organizacyjna PZPR po zjednoczeniu. Powstanie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, „Zeszyty Naukowej Wyższej Szkoły Nauk Społecznych przy KC PZPR” 1978, nr 4.
5. Dymek B., Z dziejów PZPR w latach 1956–1970, Warszawa 1987.
6. Goćkowski J., Wątki socjotechniczne w historii myśli politycznej, „Kwartalnik Historyczny”, 1974, nr 3.
7. Góra W., O charakterze i rozwoju rewolucji ludowodemokratycznej w Polsce, „Z Pola Walki” 1968 nr 2.
8. Góra W., Wewnętrzne i międzynarodowe przesłanki powstania władzy ludowej w Polsce, „Z Pola Walki” 1969, nr 2.
9. Historia, prawo, polityka, red. J. Baszkiewicz, A. Bodnar, S. Gebethner, Warszawa 1990, s. 177-178.
10. Kozik Z., Przemiany polityczne w Polsce w świetle VII i VIII Plenum KC PZPR w 1956 r., „Z Pola Walki” 1980, nr 2.
11. Kozik Z., PZPR w latach 1954–1957, Warszawa 1982.
12. Krauz-Mozer B., Szostak W., Teoria polityki. Podstawy metodologiczne politologii empirycznej, Kraków 1993.
13. Krauz-Mozer B., Teoria polityki. Założenia metodologiczne, Warszawa 2007.
14. nauce i filozofii nauki. Księga poświęcona pamięci Jerzego Giedymina, red. K. Zamiary, Poznań 1995.
15. Orzechowski M., Wizja społeczeństwa socjalistycznego w teorii i praktyce polskiego ruchu robotniczego, „Z Pola Walki” 1984, nr 1-2.
16. Orzechowski M.,Wspólnota socjalistyczna w myśli politycznej PZPR (1949–1979), „Z Pola Walki” 1979, nr 2
17. Paruch W., Między wyobrażeniami a działaniami. Wybrane aspekty przedmiotowe badań politologicznych nad myślą polityczną, „Polityka i Społeczeństwo” 2004, nr 1.
18. Polska myśl polityczna XIX i XX w., t. 4: Na warsztatach historyków polskiej myśli politycznej, red. H. Zieliński, Wrocław 1980.
19. Przybylski M., Politologia. Zarys problematyki, Warszawa 2004.
20. Rozwój i działalność 1948–1975. Materiały sesji naukowej poświęconej 30 rocznicy zjednoczenia ruchu robotniczego w Polsce, Warszawa 1977.
21. Topolski J., Metodologia historii, Warszawa 1984.
22. W kręgu historii, historiografii i polityki, red. A. Barszczewska-Krupa i in., Łódź 1997.