SONDAŻE WYBORCZE – SOCJOLOGIA W SŁUŻBIE POLITYKI

Przed każdymi wyborami jesteśmy inspirowani badaniami wyborczymi, mówiącymi nam który, kandydat albo który partia ma właściwe poparcie. Nie wszyscy Polacy analizują metodologiczne właściwości, związane z odpowiednio dobraną próbą czy poprawnie skonstruowanym kwestionariuszem ankiety. Błędy popełnia się również za granicą, było ich stosunkowo niewiele, a z roku na rok widoczny jest coraz większy profesjonalizm. Poglądy polityczne badaczy, socjologów nie były jednostronne i wymykały się jednoznacznej ocenie. We współczesnych społeczeństwach o zróżnicowanych systemach światopoglądowych, rozwijają się i uzupełniają rozmaite poglądy oraz oceny, dlatego też opinia publiczna nie jest wielkością jednolitą i trwałą, stałą, lecz zróżnicowaną i zmienną. Spotykamy się także z pojęciem manipulacja, czyli kierowanie kimś bez jego wiedzy; posługiwanie się kimś lub czymś dla osiągnięcia określonych celów; nieuczciwe posługiwanie się przekazem w celu wywarcia określonego wpływu na ludzi, np. przez świadome używanie wyrażeń niejasnych lub niejednoznacznych. Pojawia się też kwestia kłamstwa ankietowanych wyborców. Sondaże są postrzegane jako narzędzie opresji reżimowego państwa. Poziom zaufania Polaków do państwa jest bardzo niski, a jako społeczeństwo mamy też bardzo niską samoocenę.

Badacze tacy jak Ryszard Dyoniziak próbowali nakreślić, najczęstsze błędy ośrodków sondażowych takie jak; koncentrowanie się w badaniach sondażowych na sprawach nieistotnych, ciekawostki a odwracanie uwagi od spraw o podstawowym znaczeniu dla społeczeństwa, narzucanie badanym swojej wizji problemu, stereotypy przyjmowane w wielu badaniach, skonstruowana struktura pytań, gdzie z góry można przewidzieć zasugerowaną pytaniem odpowiedź, błąd bezzasadnego porównywania, błąd wymuszania pożądanych skojarzeń oraz nieuprawnionych porównań i komentarzy. Socjologowie zaobserwowali też wiele zmian preferencji politycznych, takich jak zjawisko charakteryzujące się tym, że wyborcy kierując się wynikami sondaży, przenoszą swe głosy na sondażowego lidera, czy też sprzyjające wyraźnie słabszemu kandydatowi, gdyż efekt ten charakteryzuje przenoszenie głosów na osobę o niskim poparciu w sondażach.

Pełny tekst (pdf)

1. Bachmann K., Utajnione ankiety, Dole i niedole OBOP, Pomocnik historyczny, „Polityka” 16.08.2008/33.
2. Bartoszewski W., Za długo żyję na tym świecie, żeby ślepo wierzyć przedwyborczym sondażom, „Dziennik” 6.10.2007.
3. Bielecka-Prus J., Społeczne role socjologów w PRL, „Przegląd Socjologiczny” 2/58 (2009).
4. Bourdieu P., Exposé wygłoszone w styczniu 1972 r. w Centrum Kultury Noroit w Arras, „Les Temps Modernes” 1973/318 [polska wersja tekstu dostępna w Czytelni „Nowej Konfederacji”, tłum. A. Rybińska].
5. Dyoniziak R., Dylematy upaństwowionej socjologii, „Akademia Ekonomiczna w Krakowie. Zeszyty Naukowe” 2001/566.
6. Flis A., Wyzwania wobec nauk społecznych, Kraków 1999.
7. Galus H., Rola socjologii nauki i polityki w życiu publicznym, Gdańsk 2007.
8. Giza A., Supermarket polityków, „Gazeta Wyborcza” 15.07.2005.
9. Gliński P., Skrzywianie zwierciadła, „Rzeczpospolita” 13.10.2005, cyt. za: Publicystyczny komentarz socjologów. Analiza. Polemiki. Wywiady, red. H. Domański, A. Ostrowska, Warszawa 2006.
10. http://ninawinczewska.blox.pl/2014/07/Teoria-spirali-milczenia.html, 12.11.2014.
11. http://3obieg.pl/manipulacja-wg-chomskyego, 15.12.2014.
12. Iłowiecki M., Krzywe zwierciadło. O manipulacji w mediach, Lublin 2003.
13. Kodeks Etyki Pracownika Naukowego, Załącznik do uchwały Nr 10/2012 Zgromadzenia Ogólnego PAN, 13 grudnia 2012.
14. Kolarska-Bobińska L., Rola sondaży w procesie politycznym, „Przegląd Socjologiczny” LVI/1 (2007).
15. Krzemiński I., Kampania wyborcza nie jest potrzebna, „Dziennik” 4.10.2007.
16. Kubiak A., Destrukcja procesu akulturacji badań sondażowych, „Przegląd Socjologiczny” LVI/1 (2007).
17. Kublik A., Wpadka CBOS. PiS przeproszone, Gazeta Wyborcza 19.09.2006.
18. Kucharski S., Magazyn „Forum" bez sondaży?, „Rzeczpospolita” 22.05.2009.
19. Kurczewski J., Bauman optymista, „Gazeta Wyborcza” 22.11.2010.
20. Kwiatkowski S., Szkicownik z CBOS-u: Rysunki socjologiczne z tamtych lat, Tyczyn 2004.
21. Laskowska A., Ankieter strzela sobie w łeb, „Angora”  30.09.2007/39.
22. Lisek-Michalska J., Wybrane problemy sondażowych badań opinii publicznej w Polsce w okresie przełomu ustrojowego, w: Analizy i próbki technik badawczych w socjologii, Sondaże opinii społecznej. Samowiedza współczesnych społeczeństw, red. Z. Gostkowski, P. Daniłowicz, t. X, Łódź 2001.
23. Lisiewicz P., Grupa trzymająca sondaże, „Gazeta Polska” 13.12.2006.
24. Lutyńska K., Wywiad kwestionariuszowy. Przygotowanie i sprawdzanie narzędzia badawczego, Warszawa 1984.
25. Markowski R., W szponach sondaży, Niezbędnik inteligenta, „Polityka” 11.12.2004/50.
26. Mikołajczyk M., Czarodzieje opinii publicznej, „Nie” 2005/41.
27. Mistewicz E., Sondaże to wielka bzdura, „Fakt” 8.06.2010.
28. Mistewicz E., Sondaże: w to grają już wszyscy, „Uważam Rze” 2011/3.
29. Murski R., Gra w procenty, „Gazeta Wyborcza” 14.10.2002.
30. Noelle- Neumann E., Spirala milczenia, Poznań 2004.
31. Olszewski A., Sondaże nie są wyrocznią, wywiad z Jarosławem Stróżykiem, „Rzeczpospolita” 12.07.2010.
32. Ostrowski M., Co nas obchodzi świat. Ściągawka na czas chaosu, Warszawa 2006.
33. Sommer H., Komunikowanie się w przedsiębiorstwie, Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej, Ekonomia i Nauki Humanistyczne (aktualna nazwa Humanities and Social Sciences) z. 14, nr 219, 2004; s. 167-185
34. Staszewski K., Sondażomania, w: Niepiosenki, Warszawa 2008.
35. Stecko J., Kultura zaufania jako fundament społecznego życia etycznego [w:] Zaufanie w życiu publicznym, (pod red.) Władysław Zuziak, Joanna Mysona Byrska, s.163-174, Kraków 2014.
36. Słomczyński K.M., Polska metodologia socjologicznych badań empirycznych na tle międzynarodowym, w: Nowe metody, nowe podejścia badawcze w naukach społecznych, red. P.B. Sztabiński, F. Sztabiński, Z. Sawiński, Warszawa 2004.
37. Sułek A., Ogród metodologii socjologicznej, Warszawa 2002.
38. Sułek A., Walka o wolność publikacji wyników sondaży wyborczych w Polsce, „Przegląd Socjologiczny” LVI/1 (2007).
39. Sułek A., Co Pan(i) sądzi, „Polityka” 29.08.2005.
40. Szczepański S., Socjologia a fuszerka socjologiczna, „Przegląd Kulturalny” 1960/13, cyt. za: Publicystyczny komentarz socjologów. Analiza. Polemiki. Wywiady, red. H. Domański, A. Ostrowska, Warszawa 2006.
41. Wieczorkowski A., Kossowska M., Kiedy idziemy za głosem większości… o wpływie sondaży przedwyborczych na wyniki wyborów, [w:] Społeczne ścieżki poznania, red. M. Kossowska, M. Śmieja, S. Śpiewak, Gdańsk 2005.
42. Wołk- Łaniewska A., W słupki wierzą głupki, „Nie” 2010/227.
43. Wójcik M., Sondaże kreują rzeczywistość, „Nasz Dziennik” 20.09.2005.
44. Żukowski T., W strefie obciachu, wywiad z Igorem Janke, „Rzeczpospolita” 15.06.2010.
45. Żakowski J., Nieprzekonani, „Gazeta Wyborcza” 01.08.2011.