KONSEKWENCJE DEFINIOWANIA MYŚLI POLITYCZNEJ DLA KWESTIONARIUSZA BADAŃ POLITOLOGICZNYCH

W artykule omówiono konsekwencje zmodernizowania definicji myśli politycznej dla kwestionariusza badań politologicznych. W latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX w. myśl polityczna była definiowana jako refleksja o polityce, natomiast rozwój tożsamości naukowej politologii wymusił używanie w procesie definiowania kategorii rzeczywistość polityczna, czyli powiązanie pojęcia „myśl polityczna” z określeniami polityczność i polityzacja. Z dokonanej analizy wynika, że zasadnicze zmiany w definiowaniu myśli politycznej, jakie dokonały się w pierwszej dekadzie XXI w., generują potrzebę wyznaczania nowych zadań badawczych dla politologów – badaczy myśli politycznej. Nowe wyzwania (powinności) pojawiły się dla politologów w odniesieniu do trzech potrzeb poznawczych. Są to: 1) badanie poglądów podmiotów politycznych na polityczność i politykę; 2) rozszerzenie bazy źródłowej o ślady myśli politycznej; 3) dokonanie standaryzacji badań politologicznych realizowanych w tej subdyscyplinie. W artykule wskazano na dwa typy źródeł w badaniach politologicznych myśli politycznej – świadectwa i ślady myśli politycznej – oraz zaproponowano trzy, połączone ze sobą kwestionariusze badawcze – uniwersalny, historyczny i specjalny.

Pełny tekst (pdf)

1. Babbie E., Badania społeczne w praktyce, Warszawa 2004.
2. Czajowski A., Polityczność działań społecznych, [w:] Polityka i polityczność: Problemy teoretyczne i metodologiczne, red. A. Czajowski, L. Sobkowiak, Wrocław 2012.
3. Czarnota A., Problemy syntezy polskiej myśli politycznej – rozważania wstępne, [w:] Polska myśl polityczna XIX i XX wieku, t. 7: Państwo w polskiej myśli politycznej, red. W. Wrzesiński, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1988.
4. Drałus D., Esencjalizm w koncepcji polityczności Carla Schmitta, [w:] Polityka i polityczność: Problemy teoretyczne i metodologiczne, red. A. Czajowski, L. Sobkowiak, Wrocław 2012.
5. Dunbar R., Kłopoty z nauką, Gdańsk–Warszawa 1996.
6. Goćkowski J., Uczony i polityk: zbieżność i rozbieżność interesów oraz aspiracji, „Nauka” 2006/4.
7. Heywood A., Klucz do politologii: Najważniejsze ideologie, systemy, postaci, Warszawa 2008.
8. Ingarden R., Czego nie wiemy o wartościach, [w:] idem, Studia z estetyki, t. 3, Warszawa 1970.
9. Jachymek J., Paruch W., Wstęp, [w:] Więcej niż niepodległość: Polska myśl polityczna 1918–1939, red. J. Jachymek, W. Paruch, Lublin 2001.
10. Jajecznik K., Myśl polityczna – próba standaryzacji badań, „Rocznik Nauk Politycznych” 2006/9.
11. Jałowiecki S., Struktura systemu wartości: studium zróżnicowań międzygeneracyjnych, Warszawa–Wrocław 1978.
12. Jaskólski M., Szkice o historii doktryn politycznych i prawnych, Warszawa–Kraków 1985.
13. Klementewicz T., Politologia tradycyjna a politologia teoretyczna w poszukiwaniu modelu metodologicznego nauki o polityce, „Studia Polityczne” 1992/1.
14. Klementewicz T., Spór o model metodologiczny nauki o polityce, Warszawa 1991.
15. Kołodziej J.H., Wartości polityczne – problem badawczy dla politologa, [w:] Podejścia badawcze i metodologiczne w nauce o polityce, red. B. Krauz-Mozer, P. Ścigaj, Kraków 2013.
16. Krauz-Mozer B., Szostak W., Teoria polityki: podstawy metodologiczne politologii empirycznej, Kraków 1993.
17. Krauz-Mozer B., Ścigaj P., Sklep z podróbkami? Podejścia badawcze i metodologie w nauce o polityce, [w:] Podejścia badawcze i metodologiczne w nauce o polityce, red. B. Krauz-Mozer, P. Ścigaj, Kraków 2013.
18. Lewandowski J., Imperializm słabości: Kształtowanie się koncepcji polityki wschodniej piłsudczyków 1921–1926, Warszawa 1967.
19. Łuczak A., Społeczeństwo i państwo w myśli politycznej ruchu ludowego, Warszawa 1982.
20. Najder Z., Wartości i oceny, Warszawa 1971.
21. Nowak S., Postawy, wartości i aspiracje społeczeństwa polskiego: przesłanki do prognozy na tle przemian dotychczasowych, [w:] Społeczeństwo polskie czasu kryzysu, red. S. Nowak, Warszawa 1984.
22. Nowakowski Z., Bezpieczeństwo państwa w koncepcjach programowych partii parlamentarnych w Polsce po 1989 roku, Warszawa 2009.
23. Paruch W., Kategorie ekonomiczne a zakres pojęcia „myśl polityczna” – refleksje metodologiczne, [w:] Idee – Państwo – Ludowcy: Księga jubileuszowa z okazji 70. rocznicy urodzin Profesora Jana Jachymka, red. E. Maj, S. Michałowski, A. Wójcik, Lublin 2009.
24. Paruch W., Między wyobrażeniami a działaniami: Wybrane aspekty przedmiotowe badań politologicznych nad myślą polityczną, „Polityka i Społeczeństwo” 2004/1.
25. Paruch W., Myśl polityczna – refleksje metodologiczne o pojęciu, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio K: Politologia” 1999/6.
26. Paruch W., Myśl polityczna obozu piłsudczykowskiego 1916–1939, Lublin 2005.
27. Paruch W., Myśl polityczna we współczesnej polskiej politologii: modernizacja przedmiotu, strategii i metody badań, [w:] Politologia w Polsce: Stan i perspektywy, red. M. Cichosz, K. Zamorska, Wrocław 2006.
28. Pietraś Z.J., Politologia ideologiczna, behawioralna czy postmodernistyczna, [w:] Politologia w szkolnictwie wyższym w Polsce, red. E. Olszewski, Lublin 1997.
29. Pietraś Z.J., Teoria decyzji politycznych, Lublin 1990.
30. Rittel S., Zjawiska polityczne w ujęciu systemowym, „Zeszyty Naukowe Politechniki Krakowskiej. Nauki Ekonomiczne” 1989/2.
31. Rubisz L., Neutralność jako kryterium naukowości politologii, [w:] Podejścia badawcze i metodologiczne w nauce o polityce, red. B. Krauz-Mozer, P. Ścigaj, Kraków 2013.
32. Ryszka F., [rec. Polska myśl polityczna XIX i XX wieku, t. 1: Polska i jej sąsiedzi, red. H. Zieliński, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1975], „Odra” 1976/5.
33. Skarzyński R., Historia myśli politycznej w ujęciu politologicznym: zarys koncepcji, „Studia Polityczne” 1992/1.
34. Skarzyński R., Intelektualiści a ideologia: myśl polityczna jako przedmiot badań politologa, „Studia Nauk Politycznych” 1990/4–5.
35. Skarzyński R., Monizm i pluralizm w rozwoju dyscypliny nauki: politologia i pseudopolitologia, [w:] Przedmiot poznania politologii: Podstawy dyscypliny nauki, red. R. Skarzyński, Białystok 2014.
36. Skarzyński R., Podstawowy dylemat politologii I (2010), [w:] Przedmiot poznania politologii: Podstawy dyscypliny nauki, red. R. Skarzyński, Białystok 2014.
37. Skarzyński R., Podstawowy dylemat politologii: Dyscyplina nauki czy potoczna wiedza o społeczeństwie? O tradycji uniwersytetu i demarkacji wiedzy, Białystok 2012.
38. Skarzyński R., Przedmiot poznania politologii, [w:] Przedmiot poznania politologii: Podstawy dyscypliny nauki, red. R. Skarzyński, Białystok 2014.
39. Skarzyński R., Wróg i sojusznik: studium struktury myśli politycznej, „Studia Nauk Politycznych” 1990/1–3.
40. Sobolewski M., Niektóre problemy teorii i metodologii historii doktryn politycznych, „Historyka” 1976/6.
41. Sokół W., Funkcje partii politycznych, [w:] Współczesne partie i systemy partyjne: Zagadnienia teorii i praktyki politycznej, red. W. Sokół, M. Żmigrodzki, Lublin 2003.
42. Strzednicki J., Logika i jej rola wobec myślenia, [w:] Logiczne podstawy rozumowań, cz. 2, red. L. Kostro, J. Przybyłowski, Gdańsk 1997.
43. Szczepański J., Elementarne pojęcie socjologii, Warszawa 1970.
44. Topolski J., Jak się pisze i rozumie historię: tajemnice narracji historycznej, Warszawa 1996.
45. Uliński T., Opis i wyjaśnianie: zarys problematyki, [w:] Elementy teorii polityki, red. K. Opałek, Warszawa 1989.
46. Zieliński H., O potrzebie i trudnościach badania dziejów polskiej myśli politycznej, [w:] Polska myśl polityczna XIX i XX wieku, t. 1: Polska i jej sąsiedzi, red. H. Zieliński, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1975.
47. Zybertowicz A., Kategorie do badania polskiej myśli politycznej. (Rozważania wstępne), [w:] Studia z dziejów polskiej myśli politycznej, t. 2: Polska myśl polityczna w dzielnicy pruskiej w XIX wieku, red. S. Kalembka, Toruń 1990.