Dynamika rozwoju procesów eutrofizacji w rzekach województwa podkarpackiego

Eutrofizacja stanowi powszechnie rozpowszechniony czynnik oddziaływania na ekosystemy wodne. Na niekorzystne konsekwencje eutrofizacji najbardziej narażone są słodkowodne jeziora i zbiorniki, lecz w ostatnich dziesięcioleciach na skutek intensywnej działalności gospodarczej zjawisko to coraz częściej występuje w wodach morskich oraz wodach płynących. W wyniku dużej dynamiczności tego procesu i jego zależności od całokształtu czynników, ocena stanu troficznego rzek jest znacznie bardziej skomplikowana, aniżeli wód stojących. Najlepiej poznaną jest prawidłowość przebiegu procesów eutrofizacji w wodach stojących – stawach i jeziorach oraz strefach przybrzeżnych mórz i oceanów. Zdecydowana większość metod oceny stanu troficznego jest opracowana również dla tych akwenów. Znacznie w mniejszym stopniu poznany jest przebieg procesów eutrofizacji ekosystemach wód płynących, których funkcjonowanie różni się od funkcjonowania ekosystemów wód stających ze względu na ich cechy charakterystyczne. Ważna rola rzek w gospodarce kraju oraz ich funkcje środowiskowe zmuszają do poszukiwania skutecznych sposobów ochrony przed eutrofizacją. Przedsięwzięcia ochronne powinny opierać się na wiarygodnej informacji o stanie faktycznym wód, uzyskanej za pomocą prostych i tanich wskaźników, nadających się również do celów aplikacyjnych. W referacie zostanie przedstawiony przegląd metod oceny stanu troficznego wód płynących stosowanych w różnych krajach oraz podstawy teoretyczne i możliwość praktycznego zastosowania opracowanej przez autorów metodologii oceny stanu troficznego oraz wyniki badań nad wieloletnią dynamiką rozwoju eutrofizacji w rzekach Województwa Podkarpackiego.

Pełny tekst (pdf)

1. Bagotsky, S. V.: Mathematical model describing auto-oscillation in concentrations of toxins secreted by algae. Biofizika, 36(1), 1991 s. 117-121.
2. Correll D.L.: Phosphorus: a rate limiting nutrient in surface waters. Poultry Sci, 78, 1999, s. 674-682.
3. Dodds W.K.: Eutrophication and trophic state in rivers and streams. Limnolog. Oceanogr. 51(1, part 2), 2006, s. 671-680.
4. Francoeur S.N.: Meta-analysis of lotic nutrient amendment experiments: detecting and quantifying subtle responses. J.N.Am.Benthol.Soc.20, 2001, s. 515-528.
5. Goering J.J., Wallen D.D., Nauman R.M.: Nitrogen uptake by phytoplankton in the discontinuity layer of the eastern subtropical Pacific Ocean. Limnol.Oceanogr. 15, 1970, s. 789-796.
6. Hynes H.B.N.: The biology of polluted Walters. Liverpool Univ. Press, 1960.
7. Kowalewski Z.: Weryfikacja możliwości zastosowania integralnego kryterium do oceny stanu troficznego wód płynących. Rozprawa doktorska, AGH, Kraków, 2012.
8. Nauman E.: Limnologische Terminplogie. Hanb. Biol. Arbertmethod. Iabt. IX, Teil 8, Urban and Schwarzenberg, Berlin, 1932, s. 776.
9. Neverova-Dziopak E.: Ekologiczne aspekty ochrony wód powierzchniowych. Monografia, Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, 2007.
10. Neverova-Dziopak E.: Podstawy zarządzania eutrofizacja antropogeniczną. Monografia, Wydawnictwa AGH, Kraków, 2010.
11. Odum E.P.: Fundamentals of ecology. Third edition, W.B. Saunders Company, Philadelphia-London-Toronto, 1971.
12. Raport o stanie środowiska w województwie Podkarpackim w 2011 roku. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie, 2012.
13. Smith V.H.: Eutrophication of freshwater and coastal marine ecosystems. A global problem, Environ. Sci. Pollut. Res. 10, 2003 s. 126-139.
14. Thienemann A.: Die Binnengewässer Mitteleuropas. Die Binnengewässer, Vol. 1. Jena, 1925, s. 225.
15. Winberg G.G.: Pierwicznaja produkcja wodojemow. Mińsk, 1960, s. 213-223.
16. Zheng L., Paul M.J.: Effects of eutrophication on stream ecosystems. Tetra Tech Inc., 2003.