WIELOWYMIAROWA ANALIZA STATYSTYCZNA METALI CIĘŻKICH W PYLE DROGOWYM NA OBSZARZE LUBLINA

W pracy określono koncentrację, Co, Cr, Cu, Hg, Ni, Pb, V, Zn w 49 próbach pyłu drogowego pobranego z nawierzchni tras komunikacyjnych Lublina. Wykorzystano metody statystyczne takie jak: analiza głównych składowych, grupowanie, analizy korelacji do określenia potencjalnych źródeł badanych pierwiastków. Próby charakteryzowały się różnym stopniem zanieczyszczenia metalami śladowymi. Najbardziej wyraźne przekroczenia tła geochemicznego stwierdzono w przypadku Cu i Cr średnie koncentracje to odpowiednio 63 mg/kg i 51 mg/kg. Natomiast zawartości zbliżone do naturalnych występowały dla Co, V i Hg, odpowiednio 6,8 i 0,03 mg/kg. Nie stwierdzono wyraźnych pozytywnych korelacji pomiędzy natężeniem ruchu samochodowego w miejscach poboru prób a zawartością badanych pierwiastków. Na podstawie analiz statystycznych dokonano podziału metali śladowych na grupy charakteryzujące się różnym pochodzeniem: bezpośrednie źródła antropogeniczne (głównie ruch samochodowy) oraz źródła naturalne (gleby).

Pełny tekst (pdf)

1. Aelion C.M., Davis H.T., McDermott S., Lawson A.B.: Metal concentrations in rural topsoil in South Carolina: potential for human health impact. Sci Total Environ, vol. 402, pp.149-156.
2. Ahmed F., Ishiga H.: Trace metal concentrations in street dusts of Dhaka city, Bangladesh, Atmos Environ, vol. 40, 2006, pp. 3835-3844.
3. Al-Khashman O.A.: Determination of metal accumulation in deposited street dusts in Amman, Jordan. Environ Geochem Health, vol. 29, 2007, pp. 1-10.
4. Bilos C., Colombo J.C., Skorupka C.N., Presa M.J.R.: Sources, distribution and variability of airborne trace metals in La Plata City area, Argentina. Environ Pollut, vol.  111, 2001, pp. 149-158.
5. Chen H., Lu X., Chang Y., Xue W.: Heavy metal contamination in dust from kindergartens and elementary schools in Xi`an, China. Environ Earth Sci, vol. 71, 2014, pp. 2701-2709.
6. Miguel De E., Llamas J.F., Chacon E., Berg T., Larsen S., Royset O., Vadset M.: Origin and patterns of distribution of trace elements in street dust: unleadedpetrol and urban lead. Atmosph Environ, vol. 31, 1997, pp. 2733-2740.
7. Han Y.M., Du P.X., Cao J.J., Posmentier E.S.: Multivariate analysis of heavy metal contamination in urban dusts of Xi’an, Central China. Sci Total Environ, vol. 355, 2006, pp. 176-186.
8. Jaradat Q., Momani K.: Contamination of roadside soil, plants and air with heavy metals in Jordan. A comparative study, Turk J Chem, vol. 23, 1999, pp. 209-220.
9. Kaszewski B. M.: Klimat. [w:] St. Uziak, R. Turski (red.) Środowisko przyrodnicze Lubelszczyzny. Lubelskie Towarzystwo Naukowe, 2008, Lublin, str. 75-111.
10. Kozanecka T., Czarnowska K., Jaworska A.: Występowanie metali ciężkich w grubym pyle drogowym wokół Warszawy, Roc7zniki Gleboznawcze, tom LIV, nr 3, 2003, str. 73-78.
11. Kondracki J., Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa., 2002.
12. Lis J., Pasieczna A., Geochemiczny Atlas Polski 1:2 500 000, Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa, 1995.
13. Lu X., Wang L., Li L.Y., Lei K., Huang L., Kang D.: Multivariate statistical analysis of heavy metals in street dust of Baoji, NW China. J Hazard Mater, vol. 173, 2010, pp. 744-749.
14. Manno E., Varrica D., Dongarra` G.: Metal distribution in road dust samples collected in an urban area close to a petrochemical plant at Gela, Sicily. Atmos Environ, vol. 40, 2006, pp. 5929–5941.
15. Ordonez A., Loredo J., Miguel De E., Charlesworth S.: Distribution of heavy metals in Street Dust and Soil of an industrial city in Northern Spain, Environ. Contamitat. Toxicol., 2003, pp. 3949-3958.
16. Pasieczna A.: Atlas zanieczyszczeń gleb miejskich w Polsce. Państw. Inst. Geol. Warszawa, 83s., 105 map kolor, 2003.
17. Plak A., Bartmiński P., Dębicki R.: Wpływ transportu publicznego na zawartość wybranych metali ciężkich w glebach sąsiadujących z ulicami Lublina. Proceedings of Ecopole vol. 4 (1), 2010, pp. 167-171.
18. Piontek M., Walczak B., Czyżewska W., Lechów H.: Miedz, kadm i cynk w pyle drogowym miast oraz określenie toksyczności związków tych metali metodą biologiczną, Kosmos Problemy Nauk Biologicznych, Polskie Towarzystwo Przyrodników im. Kopernika, nr 61,3, 2012, str. 409-415.
19. Shi G., Chen Z., Xu S., Zhang J., Wang L., Bi C., Teng J.: Potentially toxic metal contamination of urban soils and roadside dust in Shanghai, China. Environ Pollut, vol. 156, 2008, pp. 251-260.
20. Skłodowski P., Maciejewska A., Krajewska E., Szperliński Z.: Występowanie metali ciężkich w pyle opadowym na obszarach nie zabudowanych na przykładzie trasy szybkiego ruchu Warszawa-Katowice. Prace Nauk. Politechniki Warszawskiej, nr 33, 1995, str. 81-91.
21. Walczak B.: Lead and zinc in the street dust of Zielona Góra Poland: Environmental engineering III. Pawłowski L., Dudzińska M.R., Pawłowski A., (red) Taylor & Francis Group, London, 2010, pp. 105-113.
22. Zhao N., Xinwei L., Shigang Ch., Xue X.:  Multivariate statistical analysis of heavy metals in less than 100 µm particles of street dust from Xining, China. Environ Earth Sci, vol. 73, 2015, pp. 2319-2327.
23. Zheng N., Liu J., Wang Q., Liang Z.: Health risk assessment of heavy metal exposure to street dust in the zinc smelting district, northeast of China. Sci Total Environ, vol. 408, 2010, pp.726-733.