PODATNOŚĆ NA DEGRADACJĘ ZBIORNIKA ZAPOROWEGO SOLINA

W pracy dokonano oceny podatności na degradację zbiornika zaporowego Solina utworzonego na rzece San. W wyniku przeprowadzonej oceny parametrów morfometrycznych i hydrologicznych zbiornik Solina zakwalifikowano do I kategorii odporności na degradację. Przynależność do tej kategorii świadczy o wysokiej odporności zbiornika Solina na odziaływanie jego zlewni. Decydujący wpływ na jego wysoką odporność na degradację mają takie parametry obiektu, jak: głębokość średnia, procent stratyfikacji wód, stosunek powierzchni dna czynnego do objętości epilimnionu oraz współczynnik Schindlera. W rezultacie przeprowadzonej analizy cech środowiskowych zlewnię zbiornika Solina zaszeregowano do trzeciej grupy podatności na dostawę materii. Stosunkowo dużym możliwościom uruchomienia ładunku obszarowego w zlewni sprzyjają: przepływowy typ bilansowy jeziora, wysoki średni spadek terenu zlewni, niski procent obszarów bezodpływowych oraz wysoki współczynnik Ohlego. W latach 2005-2006 odnotowano kilkakrotnie wyższy ładunek rzeczywisty fosforu w stosunku do ładunku niebezpiecznego docierający ze zlewni do zbiornika. Na tej podstawie stwierdzono, że obiekt jest w bardzo dużym stopniu narażony na postępujący proces degradacji, jeśli nie nastąpi aktywizacja działań ochronnych w jego zlewni. Po zestawieniu I kategorii odporności zbiornika Solina i trzeciej grupy podatności jego zlewni na uruchomienie ładunku zanieczyszczeń uzyskano II typ układu środowiskowego zlewnia-
-zbiornik charakteryzujący się umiarkowanym postępem procesu eutrofizacji wód, przy czym niekorzystnym warunkom panującym w zlewni przeciwstawia się wysoka naturalna odporność zbiornika zaporowego Solina na proces degradacji.

Pełny tekst (pdf)

1. Bajkiewicz-Grabowska E.: Obieg materii w systemach rzeczno-jeziornych. Uniwersytet Warszawski, Warszawa 2002.
2. Bartoszek L., Tomaszek J.A.: Relationships between phosphorus distribution and major components in the bottom sediments of the Solina-Myczkowce Reservoirs. Archives of Environmental Protection, vol. 34, no 3, 2008, pp. 151-161.
3. Bartoszek L., Koszelnik P., Tomaszek J.: Dynamika zmian fosforu w dopływach zbiornika solińskiego. I Kongres Inżynierii Środowiska, Monografie Komitetu Inżynierii Środowiska PAN, nr 11, 2002, s. 233-249.
4. Bartoszek L., Koszelnik P., Tomaszek J.A.: Obciążenie zewnętrzne i retencja fosforu w zbiornikach zaporowych Solina–Myczkowce. Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej, Budownictwo i Inżynieria Środowiska, nr 56, 2009, s. 5-15.
5. Gałczyński Ł.: Eutrofizacja wód – problem cywilizacji. Gaz, Woda i Technika Sanitarna, nr 12, 2008, s. 34-37.
6. Giziński A.: Środowiskowe skutki regulacji rzek. Gospodarka Wodna, nr 11, 2003, s. 470-478.
7. Grochowska J., Teodorowicz M.: Ocena możliwości oddziaływania zlewni na jeziora górnej Pasłęki oraz podatności tych jezior na degradację. Acta Sci. Pol., Formatio Circumiectus, vol. 5, nr 1, 2006, s. 99-111.
8. Gruca-Rokosz R., Tomaszek J.A.: Temperature and oxygen profiles in the Solina reservoir. Environment Protection Engineering, vol. 28, no 1, 2002, pp. 81-89.
9. Izydorczyk K., Frątczak W., Drobniewska A., Badowska M., Zalewski M.: Zastosowanie stref ekotonowych w ograniczaniu zanieczyszczeń obszarowych, [w:] Ochrona i rekultywacja jezior, R. Wiśniewsk (red.). Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych Oddział Toruń, 2010, s. 63-71.
10. Kajak Z.: Eutrofizacja nizinnych zbiorników zaporowych. Procesy biologicznew ochronie i rekultywacji nizinnych zbiorników zaporowych. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Łódź 1995, s. 33-41.
11. Kasza H.: Zbiorniki zaporowe. Znaczenie – eutrofizacja – ochrona. Wydawnictwo Akademii Techniczno-Humanistycznej, Bielsko-Biała 2009.
12. Koszelnik P.: Źródła i dystrybucja pierwiastków biogennych na przykładzie Zespołu Zbiorników Zaporowych Solina-Myczkowce. Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów 2009.
13. Kozicki Z.: Zespół Elektrowni Wodnych Solina-Myczkowce. Wydawca Agencja Paweł Janik, Zielonczyn 2011.
14. Krukar W.: Solina. Jezioro solińskie i jego okolica. Mapa dla każdego turysty, żeglarza i wędkarza, skala 1:25000. Wydawnictwo Ruthenus, http://www.bieszczady.net.pl/mapasolina.php (7 kwietnia 2014 r.).
15. Kudelska D., Cydzik D., Soszka H.: Wytyczne monitoringu podstawowego jezior. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa 1994.
16. Łuczyszyn J., Tomaszek J.A.: Analiza pracy oczyszczalni ścieków w Polańczykuw aspekcie ochrony zbiornika solińskiego. Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej, Budownictwo i Inżynieria Środowiska, nr 58, 2011, s. 157-170.
17. Mapa batymetryczna zbiornika zaporowego Solina, http://www.city.net.pl//ptycho/grafika/sol200.jpg (7 kwietnia 2014 r.).
18. Mapa podziału hydrograficznego Polski. Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej– Geoportal KZGW, http://geoportal.kzgw.gov.pl/imap/ (7 kwietnia 2014 r.).
19. Neverova-Dziopak E., Kowalczyk E., Bartoszek L., Koszelnik P.: Ocena stanu troficznego zbiornika zaporowego Solina. Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej, Budownictwo i Inżynieria Środowiska, vol. 58, nr 2, 2011, s. 197-208.
20. Płużański A.: Nutrient loads in small mountain watersheds of the Solina reservoir. Ekol. Pol., no 38, 1990, pp. 337-354.
21. Raport z realizacji wojewódzkiego cyklu kontrolnego pt. „Ochrona wód Zbiornika Solina przed zanieczyszczeniami”. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie, Rzeszów 2013.
22. Skiba W.: San. Ocena stanu i jakości wód płynących oraz zbiornika zaporowego Solina,www.biblioteka.sanok.pl/www/pdf/sanocena.pdf (7 kwietnia 2014 r.).
23. Starmach K., Wróbel S., Pasternak K.: Hydrobiologia. Limnologia. PWN, Warszawa 1976.
24. Traczewska T.M.: Problemy ekologiczne zbiorników retencyjnych w aspekcie ich wielofunkcyjności. EuropeanSymposiumAnti-FloodDefences – Today’sProblems, Paris – Orleans 2012.
25. Zimoch I.: Symulacja wpływu oczyszczalni ścieków w Myślenicach na eutrofizację wód zbiornika Dobczyce. Ochrona Środowiska, vol. 81, nr 2, 2001, s. 21-24.